Het leven van de voormalige vorstin had er helemaal anders kunnen uitzien, moesten de zaken anders gelopen zijn. Als kind van prins Albert, de hertog van York en diens vrouw Elizabeth Bowes-Lyon had ze zich alsnog in de hogere kringen van de samenleving begeven, maar ze zou ook een rustig, anoniem leven geleid kunnen hebben in een landelijk omgeving omring door dieren.
In plaats daarvan dwong de troonsafstand van haar oom, Edward VIII, in 1936 haar vader om de troon te bestijgen, waardoor zij eerste in de lijn voor troonopvolging werd. Bij het horen van het nieuws dat ze in Buckingham Palace zou gaan wonen, was de prinses, toen nog maar tien jaar oud, naar verluidt geschokt en riep ze uit: ‘Wat? Bedoelt u voor altijd?’
“Ik weet zeker dat ze dit leven niet wilde”, zei haar jeugdvriendin Sonia Berry in 2006 tegen The Telegraph, in een interview ter gelegenheid van de 80e verjaardag van de vorstin. “Ik denk dat ze gelukkiger zou zijn geweest als ze getrouwd was geweest en op het platteland had gewoond met haar honden en paarden.”
Lees ook: Het zal nog “drie eeuwen” duren voor er gelijkheid is tussen vrouwen en mannen, waarschuwt de VN.
Toen prinses Elizabeth Windsor op 2 juni 1953 tot koningin Elizabeth II werd gekroond, stemde ze er echter mee in om plicht boven persoonlijk geluk te stellen. En dat deed ze 70 jaar lang. Daarmee werd ze de langstzittende monarch in de Britse geschiedenis.
Rule Britannia
Maar hoe zal de geschiedenis haar herinneren? Tegen de tijd dat zij de troon besteeg, was de monarch niet meer dan een boegbeeld; de politieke invloed die haar eeuwenoude voorgangers, waaronder Hendrik VIII, genoten, was bij grondwettelijk recht uitgefaseerd.
Wat zij echter wel kon bijdragen, was hoop. Het naoorlogse Groot-Brittannië moest nog steeds genezen – de voedselrantsoenen werden pas het jaar na de kroning opgeheven – en de 25-jarige koningin en haar knappe, blondharige echtgenoot betekenden het begin van een nieuw tijdperk van welvaart. “De kroning maakte haar tot een feniks”, zei haar zus, prinses Margaret, in een zeldzaam interview. “Alles werd uit de as herrezen (…) en niets kon verhinderen dat het steeds beter ging.”
Getty Images
Haar geheime kracht
Voor het koninklijk paar zorgde het echter voor bittere ontwrichting. Samen met hun twee oudste kinderen, Charles en Anne, waren ze gedwongen om te verhuizen van Clarence House – een koninklijke residentie in Londen die Philip persoonlijk had heringericht voor zijn groeiende gezin – naar de tochtige gangen van Buckingham Palace.
Ze trouwden op 20 november 1947 in Westminster Abbey, nadat ze elkaar hadden ontmoet toen zij 13 en hij 18 was. Er was weerstand tegen hun relatie geweest omdat Philip in het buitenland geboren was, hoewel hij een koninklijke prins van Griekenland en Denemarken was en in Groot-Brittannië was opgeleid. Men was ook bezorgd dat hij een voorliefde voor ontrouw zou hebben (er waren gedurende hun huwelijk verschillende berichten die hem in verband brachten met andere vrouwen, nvdr).
Na de kroning werd Philip gedwongen de eerbiedige rol op zich te nemen die het koninklijk protocol eiste van de gemalin van de koningin. Op de vraag van koninklijk biograaf Gyles Brandreth of hij enig idee had wat hem te wachten stond, antwoordde prins Philip: “Nee. Er waren genoeg mensen die me vertelden wat ik niet moest doen.” ‘Je moet je hier niet mee bemoeien’; ‘Hou je erbuiten.’ Ik moest proberen de koningin zo goed mogelijk te steunen zonder in de weg te lopen. Enkele jaren later beschreef ze hem als ‘haar kracht en veilige baken’.
Een groot verdriet
Philip was de persoon die haar leuke kant naar boven bracht. Elizabeth hield van practical jokes en vond het tijdens een koninklijke rondreis door Canada hilarisch toen hij haar door een treingang achtervolgde met een paar enorme valse tanden. Toch zag het publiek zelden die speelse kant.
Als koningin was zij plechtig en op haar hoede en haar tegenzin om die opzij te schuiven, wekte de indruk dat ze afstandelijk en onverschillig was. Het was zelfs het aspect van haar karakter dat tijdens haar regeerperiode het meest bekritiseerd werd, omdat het haar in conflict bracht met een publiek dat in de loop der jaren geleerd had zijn stijve bovenlip los te laten en openlijk uiting te geven aan emoties.
Haar enige spijt als vorstin was de manier waarop ze omging met de verwoestende instorting van de steenkoolmijn in Aberfan in oktober 1966, waarbij 116 schoolkinderen omkwamen onder een totaal van 144 mensen. Zoals in de serie The Crown te zien is, deed de toen 40-jarige koningin in de onmiddellijke nasleep van de tragedie niets anders dan een verklaring van medeleven afleggen, terwijl de natie nog nazinderde van de tragedie. Pas toen ze kritiek kreeg omdat ze niet ter plaatse was gekomen nadat andere koninklijke leden, waaronder prins Philip en de echtgenoot van prinses Margaret, Lord Snowdon, naar Wales waren gereisd, ging ze eindelijk naar het plaats delict.
“Het was een vergissing [om niet eerder te gaan] en een die ze betreurt”, merkte haar senior adviseur, Lord Charteris, jaren later op. De omvang van de tragedie vroeg om een onmiddellijke reactie, maar ze is geen spontaan persoon en ze is niet geneigd tot emotionele gebaren.”
Getty Images
Privé tranen
Dat bleek opnieuw in augustus 1997, toen Diana, prinses van Wales, omkwam bij een auto-ongeluk in Parijs. De stroom van rouw om de ‘prinses van het volk’ was ongekend, maar de koningin bleef in Balmoral, waar ze op vakantie was met prins Philip en andere familieleden, waaronder Diana’s voormalige echtgenoot, prins Charles, en hun zonen William en Harry.
De prioriteit van de koningin was het welzijn van de jongens, maar de oproepen aan haar om een geschokt en rouwend volk te troosten, bereikten al snel een crescendo en ze werd gedwongen om terug te keren naar Londen en een publieke toespraak te houden vanuit Buckingham Palace, wat haar volgens meerdere berichten in die tijd zeer ongemakkelijk maakte.
“De koningin zag Diana’s dood als een privé tragedie voor William en Harry”, zei Brandreth. “Haar instinct en opvoeding hadden haar – en haar generatie – geleerd dat je je tranen bewaarde voor thuis.”
Een echte artieste
In latere jaren zagen we meer emotie van haar: ze huilde openlijk bij het verlaten van de begrafenis van haar zus Margaret in 2002; veegde tranen weg bij een Remembrance Sunday-dienst in 2019; en werd vaak lachend gespot op evenementen in het gezelschap van jongere leden van de koninklijke familie, waaronder nieuwkomer in de kudde, Meghan Markle.
Ze was zelfs grappig te zien in de Bond-scène die ze met Daniel Craig filmde voor de openingsceremonie van de Olympische Spelen van Londen in 2012, en in de ‘mic drop’-sketch met prins Harry waarmee ze Michelle en Barack Obama beschimpte in de aanloop naar de Amerikaanse Invictus Games in 2016.
De koningin leek kracht te putten uit de populariteit van de jongere generatie royals, wat een welkome opluchting moet zijn geweest na haar ‘annus horribilis’ periode in de jaren ’90 toen haar drie oudste kinderen Charles, Anne en Andrew door zeer publieke scheidingen gingen, en hun broer Edward vervolgens de familie nog meer in verlegenheid bracht toen hij hen tegen beter weten in overhaalde om mee te doen aan een koninklijke versie van een ooit populair tv-programma It’s A Knockout.
Later kreeg ze te maken met Andrew die verwikkeld raakte in het Jeffrey Epstein seksschandaal, wat een breuk veroorzaakte tussen hem en de nieuwe koning Charles, die nog niet hersteld lijkt te zijn.
Getty Images
Tot de dood ons scheidt
Toen ze in de tachtig en vervolgens in de negentig was, werd vaak gespeculeerd dat de koningin afstand zou doen van de troon om Charles de troon eerder te laten overnemen. Maar wie haar goed kende, wist dat ze nooit afstand zou doen van de kroon. Het was misschien niet het leven dat zij voor zichzelf zag weggelegd, maar zij voelde het als haar plicht om de rol tot haar dood te blijven vervullen.
Lees ook: Peggy Gou over muziek, mode en meer.
“De geloften die ze bij haar kroning heeft afgelegd, wil ze eeuwig vervullen”, verkondigde haar nicht Margaret Rhodes in 2016, toen er weer sprake was van een troonsafstand.
Waar de koningin uiteindelijk om herinnerd zal worden, is natuurlijk haar indrukwekkende werkethiek. Als vorstin van Groot-Brittannië en het Gemenebest voerde ze tijdens haar bewind ongeveer 20.000 opdrachten uit, altijd gekleed in een felle kleur, zodat haar kleine postuur van 1 meter 60 gemakkelijk opviel in de menigte. Ze was een ongelooflijke vrouw die voor altijd een diepe indruk zal nalaten.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Marie Claire UK.
