Liv was al twintig jaar freelancejournaliste en stapte over naar het middenveld. “Ik vond mijn beroep echt boeiend, het voelde nooit als een karwei. En ook al kreeg ik in die twintig jaar nooit een serieuze loonsopslag, ik vond het zeer gevarieerd, leerde bij en kreeg extraatjes in natura zoals af en toe een persreis. Maar de betalingen lieten steeds langer op zich wachten, privileges vielen weg. Ik had het een beetje gezien en wilde meer financiële en sociale zekerheden tegen dat ik met pensioen zou gaan”, zucht ze.
Ze moest echt meer geld verdienen want het leven werd steeds duurder. Maar wàt dan? Ayelet Fishbach, professor gedragspsychologie aan de universiteit van Chicago, betoogt in haar boek FORGET, QUIT, UNDONE dat je je doelen zeer zorgvuldig moet kiezen. Het diploma dat wilt halen, de sport die je wilt beoefenen, het dieet dat je wilt volgen en de job die je doet, vertellen immers veel over wie je bent of wilt zijn. Je identiteit is de drijfveer om je doelen te bepalen. Bovendien zeggen doelen niet alleen iets over jezelf, “een goedgekozen doel heeft de kracht om ons naar onze ultieme verlangens toe te laten bewegen, ons de energie te geven om de inspanning te leveren die nodig is om dat doel te bereiken”, schrijft de onderzoekster.
Lees ook: Waarom dagdromen zo gezond is.
Een waardevol en uitvoerbaar doel voelt opwindend, niet als een klus waar je nu eenmaal voor staat, het stimuleert je genoeg om, ook wanneer het wat langer duurt, je interesse vast te houden en bovenal maakt het gebruik van je intrinsieke motivatie.
Intrinsieke motivatie
Intrinsieke motivatie is immers de beste garantie om te slagen. Studies tonen aan dat, hoe sterker een doel intrinsiek gemotiveerd is, hoe meer kans dat je het zal behalen. Die motivatie komt van binnenuit, vanuit jezelf. Je handelingen voelen dan leuk aan, haast als een spel, je hebt het naar je zin en je kan er moeilijk mee stoppen. Je voelt je blij op het einde van de dag en het lijkt erop dat je steeds dichter bij je doel komt. Bij intrinsieke motivatie heb je dus ook minder geduld en zelfdiscipline nodig om je doel te bereiken. Als je je graag in het zweet werkt, zal het je weinig moeite kosten om naar een sportschool te gaan.
Bij extrinsieke motivatie, daarentegen, komen de redenen om iets te doen vanbuiten af, zoals je kamer opruimen omdat je anders straf krijgt, of een diploma halen omdat je ouders dat willen, of vermageren omdat je partner dat wil. Het ligt dan moeilijker om betrokken te geraken bij je doel en het vol te houden. Maar veel handelingen zijn niet 100% intrinsiek of 100% extrinsiek gemotiveerd, ze hebben een beetje van beide. “Een baan die voldoening geeft of een work-out die je energie geeft, dienen alsnog extrinsieke doelen: je krijgt betaald of je leeft een lang en gezond leven”, gaat Ayelet verder.
Een stap in de goede richting
“Om de mate van intrinsieke motivatie te bepalen, moeten we ons afvragen: in hoeverre voelt het uitvoeren van de activiteit alsof ik meteen al een doel bereik, in plaats van een stap in de goede richting? Het antwoord is afhankelijk van de persoon, de activiteit en de omstandigheden. Een heerlijke maaltijd is meestal intrinsiek gemotiveerd, maar als die onderdeel is van een sollicitatiegesprek, dan is het werkelijke doel een baan in de wacht te slepen en niet om van de maaltijd te genieten. Als je dan maar geen spaghetti bolognese bestelt omdat je dan mogelijk vlekken op je kleding krijgt, extra op je tafelmanieren let en slechts kleine slokjes van je wijn neemt, dan richt je je op het langetermijndoel dat je een baan aangeboden krijgt, niet op het directe doel van genieten van de heerlijke maaltijd.”
Als Liv dus een carrièreswitch wil maken, moet ze eerst en vooral er zin in hebben om de zoektocht naar haar volgende droomjob serieus aan te pakken en die aanpak op zich spannend of plezierig vinden. Dat zal haar intrinsieke motivatie verhogen en haar voornemen sneller concreet maken dan de drijfveer om meer geld te verdienen. De hande – lingen die ze onderneemt om van job te veranderen, mogen dus niet als ‘moe – ten’ aanvoelen, maar als ‘willen’.
“Sociale steun, zeker van mensen waarmee je een vertrouwensband hebt, is cruciaal om je doelen te bereiken”
“Ik ben 52 en zit boordevol energie en nieuwsgierigheid. De communicatiemiddelen veranderen snel, mensen halen elders hun info dan uit de krant. Ik wil weten hoe digitale communicatie werkt. TikTok leren kennen, zonder vooroordelen. De kinderen zijn groot en ik heb alle tijd om me bij te scholen. Want dat moet ik zeker doen. Zo blijf ik nog een tijdje mee in de wereld waar ik het liefste ben, die van de communicatie.”
Lees ook: Nationale Relaxdag: zo leer je mediteren.
Allen voor jou
Liv geeft zichzelf drie maanden om zich bij te scholen. Een getal (hoelang of hoeveel) helpt immers om de focus te bewaren zodat er geen andere besognes tussen komen gefietst. Haar kinderen laten haar netjes met rust tijdens de onlinelessen. Zij weten hoe belangrijk de cursus is voor hun moeder. De kinderen koken nu regelmatig en zetten de vuilnisbakken buiten. “Sociale steun, zeker van mensen waarmee je een grote vertrouwensband hebt, is cruciaal om je doelen te bereiken.”
Maar Liv zoekt ook buitenshuis steun. Ze neemt contact met een wat vergeten familielid die lid is van een grote belangenvereniging. Ze kan zich wel vinden in hun waarden en normen en polst of er toevallig geen vacature is voor een communicatiejob met een digitaal luik. Ayelet Fishbach wijst erop dat mensen, als sociale wezens, “voorbereid zijn om met anderen samen te werken, als team of als partners. Als we iemand net leren kennen, evalueren we al op welke manier we met diegene kunnen samenwerken.
We weten dus dat mensen veel aandacht hebben voor anderen en hun gezelschap opzoeken en ervoor openstaan om met anderen samen te werken. Als je die kenmerken koppelt aan het besef dat je voor belangrijke doelen hulp van anderen nodig hebt, dan krijg je al een idee van het belang van sociale steun voor het behalen van je doelen.”
Hoelang duurt het nog?
Livs verre familielid introduceert haar verder in de kringen van de belangenvereniging. Ze leert er mensen kennen en de sfeer die er hangt. Dat zit goed. Er komt een coördinatiefunctie vrij waar je veel communicatievaardigheden voor nodig hebt, maar er zit geen digitaal luik aan. Toch neemt ze de job aan, ze wil een voet binnen de deur. Het bediendestatuut levert haar meteen meer sociale zekerheden op, zoals een ziekteverzekering en pensioenopbouw. Bovendien is ze tevreden met haar salarispakket en nog belangrijker, ze wordt nu stipt betaald, zodat ze structureel haar rekeningen kan inplannen, een grote zorg die wegvalt.
Fishbach onderzocht dit fenomeen: “Associaties van tijd zijn sterke hulpmiddelen waarmee de intrinsieke motivatie vergroot kan worden. Zelfs beloningen van buitenaf kunnen de intrinsieke motivatie vergroten als ze vrij kort op de prestatie volgen. Het is bijvoorbeeld prettiger werken als je meteen betaald krijgt, en niet pas een paar weken later. Het zal de intrinsieke motivatie verhogen als je een verwachte betaling zo snel mogelijk ontvangt. Want als het te lang duurt voor je het voordeel merkt van een specifieke handeling, dan zal je intrinsieke motivatie ook weer wegebben.”
Tijd blijkt een cruciale rol te spelen om je motivatie te behouden. Het gaat er immers over of je snel (genoeg) vooruitgang boekt. “Hoe korter de tijd tussen het uitvoeren van de activiteit en het bereiken van het doel, hoe sterker de intrinsieke motivatie zal zijn”, gaat de gedragspsychologe verder. “Denk aan een romantisch etentje, een vakantie in Rome, een intellectuele of emotionele doorbraak of op een zonnige dag de hond uitlaten in het park. Al die activiteiten bereiken direct het doel dat we daarmee associëren: de band met je partner wordt hechter, je ontdekt een nieuwe stad, je groeit als individu, je kan je ontspannen. Een direct gevoel van voldoening maakt de intrinsieke motivatie groter.” Maar andersom betekent dit dat, als de tijd tussen de beginperiode en de eindperiode te lang uitvalt, je motivatie kan verdwijnen.
Het gevaarlijke midden
Dat heet ‘de dip in het midden’. Toen Liv de baan aannam, vond ze het beloningspakket aantrekkelijk en de sfeer op het werk goed, enkel het takenpakket was niet precies wat ze verwacht had, maar er was haar beloofd dat ze naar de communicatiedienst kon, zodra er een vacature was, waarschijnlijk na anderhalf jaar. Alleen leek die vacature na verloop van tijd nog heel ver weg. En Liv voelde zichzelf slabakken, haar intrinsieke motivatie was er nooit helemaal geweest. “Aan het begin willen we ons doel bereiken en dat willen we graag goed doen. Na verloop van tijd is de vaart eruit en zakt onze motivatie in”, zegt Fischbach hierover.
Tijdens dat middenstuk zijn we gretiger om iets af te raffelen dan om het goed te doen, want dat laatste vergt meer tijd. En ook al mag je dan in die periode denken dat de mindere kwaliteit niet opvalt – het midden lijkt verborgen , betoogt Fischbach – het is hét moment dat je het vaakst opgeeft of op zijn minst er de kantjes van af loopt. Het is dus beter voor het behalen van je doel en voor je ethische normen om dat middenstuk zo kort mogelijk te houden. Hop bijvoorbeeld van tussendoel naar tussendoel, zo ga je een lang middenstuk uit de weg tot je het einddoel bereikt.
In het midden krijg je ook vaak de indruk dat je volgende handeling een verwaarloosbare impact zal hebben. Om die indruk te bestrijden, toont Fischbach met experimenten aan dat mensen die nog niet in de helft zijn, meer gemotiveerd blijven als ze achteruit kijken naar wat ze al gedaan hebben. Maar als mensen al over de helft zijn, krikt hun zelfmotivatie op wanneer ze vooruit kijken naar wat ze ‘nog maar’ moeten doen. In beide gevallen lijkt de impact van hun handeling verhoudingsgewijs groter.
Het ‘kleine gebied’
Het idee van dat ‘kleine gebied’ is een beproefde techniek om je te stimuleren tot actie over te gaan. Als derde hulpmiddel, kan je nog het ‘nieuwe-starteffect’ activeren. Fischbach: “Mensen hebben de neiging harder te werken na een belangrijke dag als Nieuwjaar of hun verjaardag. Wat interessant is: de meeste mensen doen dat intuïtief al. Een online zoekopdracht naar de term ‘dieet’, bijvoorbeeld, komt het meest voor aan elk begin van een week, maand of jaar. Gebruikmaken van die strategie en je verzetten tegen de dip in het midden is even eenvoudig als jezelf eraan herinneren dat vandaag de eerste dag van de rest van je leven is. Als je het hier en nu kan (her)zien als een beginpunt, zal je je gemotiveerder voelen om aan je doelen te blijven werken.”
Liv is de schuilnaam van een ex-collega. Zij werkt nu op de communicatiedienst en heeft het digitale luik zo goed als helemaal onder de knie. You go girl.
