Je bent dus één van die mannen die hun patriarchale privileges zouden kunnen loslaten?
“Het is evident dat dit systeem mij bevoordeelt en dat ik daar vele jaren als man, echtgenoot en vader voordeel uit heb gehaald. Maar ik heb het roer omgegooid, onder andere om mijn huwelijk en gezin te redden, en ik heb er ook mijn studieobject van gemaakt. Wat mij drijft, is het opstandige gevoel dat ik niet wil dat mijn dochters opgroeien in een wereld waarin zij lastig gevallen worden op straat, ongelijke lonen of andere vormen van geweld moeten aanvaarden, en aangezet worden tot literaire studies of zogenaamde ‘vrouwelijke beroepen’, terwijl ze als jongen een heel ander leven zouden hebben gehad.
Lees ook: 7 redenen waarom je best wat minder rood vlees eet.
Vader zijn van drie dochters heeft mijn ideeën omtrent genderongelijkheid sterk beïnvloed. Ik word meer dan ooit gedreven om niet-aangepaste mannelijke modellen te gaan bestrijden. Heel wat mannen verklaren zich tegenwoordig voor gelijkheid, maar in realiteit zijn maar weinigen daar echt toe bereid. Ik voel me vrij alleen staan in het verkondigen van deze boodschap. Veel mannen houden hun mond, terwijl juist vrouwen enorm van zich laten horen, zeker sinds de #MeToo-beweging. Met mijn boek heb ik die stilte willen doorbreken. Ik stel voor om collectief na te denken over mannelijke rolmodellen zoals we die nu in onze samenleving kennen.”
Heeft het feit dat vrouwen kinderen baren bijgedragen aan deze ongelijkheid?
Ivan Jablonka
“Een buik hebben is nog geen buik zijn, dat mag je niet door elkaar halen. Al 6000 jaar heeft deze biologische conditie vrouwen beperkt tot het leveren van huishoudelijke en zorgende taken, en dat heeft een bepaalde mentaliteit gecreëerd. Die situatie heeft er niet toe bijgedragen dat mannen hun eigen mannelijkheid of gendergelijkheid in vraag zijn gaan stellen. Een klein gewetensonderzoek legt nochtans snel bloot hoezeer we als mannen geprivilegieerd worden in onze relaties, onze families, op het werk, in het openbare leven en zelfs in de taal.
Let wel, alle mannelijke rolmodellen zijn niet per se dominant. Er zijn ook dissidente mannelijke modellen, waarvan sommige heel bekend: de homo bijvoorbeeld, die bespuwd wordt, of het jongetje met wie in de schoolgangen gelachen wordt omdat hij liever leest dan sport en daardoor de kneus van de klas wordt. Het is belangrijk dat we ons uitspreken over deze mannelijke strijdpunten, dat we de misverstanden ophelderen, en dat we mannelijkheid niet langer verwarren met competitie. Dat we de gangbare clichés durven tegen te spreken. Een rechtvaardig man zijn, betekent niet een zwak man zijn. Er zijn heel veel manieren om man te zijn.”
Je hebt het over een gendergevangenis, een soort van mannelijk model waar je niet onderuit kan.
“Vanaf je kindertijd word je onherroepelijk in een mal gegoten. De heersende cultus van macht, prestatie en geld vervreemdt een jongen van wat hij wil worden. Op alle manieren wordt hij aangezet om zich bovenmaats te gedragen: sterk, vol zelfvertrouwen, dominant, viriel, onafhankelijk, beschermend. Precies omdat dit stereotype zo aanwezig is, is het moeilijk om een ander soort mannelijkheid te ontwikkelen. Idem dito voor meisjes, die in een andere mal opgroeien. Onze patriarchale mal houdt in dat iedereen zich aan zijn rol moet houden: vrouwen houden zich bezig met het huishouden, terwijl mannen verantwoordelijkheden opnemen en daar het prestige van opstrijken.
Lees ook: Hoe adaptogenen je lichaam terug in balans kunnen brengen.
Dat houdt een bepaalde hiërarchische complementariteit in. Deze mannelijke superioriteit wordt mee in de hand gewerkt door onze instellingen. Dit alles is niet alleen nefast voor vrouwen, maar ook voor mannen. Ook zij zijn slachtoffer van dit systeem.”
Unsplash
De opkomende generaties lijken dit alles weer in vraag te stellen…
“Er rijzen inderdaad veel vragen op. Heel wat jonge mannen van goede wil, tussen 25 en 35 jaar, zijn op verkenningen en willen hun mannelijkheid herdefiniëren. Ze willen zich bewust neerzetten en bevragen zich over wat een juiste of verkeerde mannelijkheid inhoudt. Het beperkt zich zeker niet tot meer huishoudelijke taken op je nemen of privé meer investeren in je vaderschap, er is een revolutie binnen het systeem nodig: de samenleving moet door elkaar geschud worden, we moeten met z’en allen bewuster nadenken over het thema.
In mijn boek vraag ik me af hoe we uit die mannelijke dominantie kunnen treden en nieuwe masculiene rolmodellen kunnen neerzetten die compatibel zijn met gelijke rechten voor iedereen. Om die veranderingen mee te dragen en meer gendergelijkheid neer te zetten, is de bijdrage van vrouwen even belangrijk als die van mannen, op voorwaarde natuurlijk dat zij niet zelf bijdragen aan het oude systeem. We moeten uit die heersende en vervelende retoriek durven te stappen die vrouwen herleidt tot slachtoffers en mannen tot daders. Laten we die lakse karakterisering overstijgen en echte gendergelijkheid neerzetten. Daar wordt in onze samenleving te weinig over nagedacht. We moeten de rollen en macht tussen de seksen echt durven herverdelen, dat is het grote speelveld waarin de democratieën van de 21ste eeuw zich zullen moeten begeven.”
Je stelt een nieuwe mannelijke moraal voor in het #MeToo-tijdperk. Zie je het als een reële mogelijkheid of als een utopie?
“Als een utopie in de nobele betekenis van het woord. Ik denk dat het haalbaar is om te streven naar een samenleving waar seksen en genres op geen enkelen manier nog verbonden zijn met sociale ongelijkheid, en waarin emancipatie vrouwen de kans geeft om zich als gelijken van mannen neer te zetten. Macht in mannenhanden mag geen uitgemaakte zaak zijn. Mijn betoog is niet zozeer feministisch dan wel antipatriarchaal. Ik ben ervan overtuigd dat het feminisme nu voor de uitdaging staat om mannelijke rolmodellen te gaan herdefiniëren, en dat moeten mannen en vrouwen samen doen.
Mijn boodschap naar mannen toe is helder: hoe wil je jouw mannelijkheid vormgeven? Wil je jezelf definiëren door middel van gezag, macht, fysieke kracht en onkwetsbaarheid, of door iets anders? Jezelf bewust neerzetten is de sleutel om kinderen te leren wat mannelijkheid kan inhouden, en hoe ze een meer rechtvaardige man kunnen worden.”
‘Mannen die deugen’, Uigeverij Prometheus, onder andere hier en hier te koop voor € 29,99.
