Eerder verschenen in Marie Claire België – januari 2017
Dit artikel is traag geschreven. Er is veel gelezen en gepraat voor er één letter op papier kwam. Laten we het gewoon slow journalism noemen, om helemaal mee te zijn met de trend. Want alles wordt slow tegenwoordig: van seks tot management en opvoeding.
Van je bord naar je bed
Het begon allemaal in de jaren ’80, met slowfood. Halverwege dat decennium kwam er protest in Rome, omdat er aan de Spaanse trappen een McDonald’s gebouwd zou worden. Het manifest van deze beweging predikte over regionale tradities, goed eten en gastronomisch genieten. Geen snelle hamburger, gemaakt van minderwaardig industrieel vlees, maar versgemaakte pasta met groenten en kruiden van de lokale boer.
Het concept sloeg aan, en al snel ontstond er een resem spin-offs: cittaslow (kleine steden of gemeenten waar mensen het winnen van auto’s, grote ketens en beton), slow fashion (duurzame, ethische mode), slow parenting (‘luie ouders’ die hun kinderen laten spelen), slow management (duurzaam ondernemen) en uiteraard ook slow sex (laat je fantasie maar de vrije loop).
Shutterstock
Eigenlijk komen ze allemaal op hetzelfde neer: doe de dingen bewuster, trager, bedachtzamer. Vroeger heette dat gewoon onthaasten, nu wordt alles slow.
Een van de goeroes van die slow-beweging is Carl Honoré, een Canadese journalist die wereldberoemd werd dankzij zijn boek In praise of slow. Zijn wake-upcall kwam er jaren geleden al, toen hij zijn zoon een verhaaltje voorlas voor het slapengaan. Hij probeerde dat snel-snel te doen, paragrafen en zelfs hele pagina’s over te slaan, tot frustratie van het jongetje.
Toen hij een artikel las over één-minuut-verhaaltjes, dacht hij even het walhalla te hebben gevonden. Tot hij besefte dat we als maatschappij met een fundamenteel probleem zitten, vertelt hij in een razend populaire TED-talk. “Als we iets beter willen maken, wat doen we dan? We versnellen het. Van lezen maken we snellezen, van wandelen snelwandelen en van daten speeddaten.”
En dus stelt hij een cruciale vraag: hoe is het zover kunnen komen? “Veel heeft te maken met hoe wij denken over tijd. In andere culturen is tijd iets cyclisch: je kan telkens opnieuw beginnen. Maar in het Westen beschouwen we tijd als iets lineairs: je gebruikt het of je verliest het. Time is money.” Vertragen blijft taboe, weet Honoré. “We associëren traag nog vaak met lui en dom, terwijl snelheid leuk en sexy is.”
Luister naar de stilte
Nochtans wordt dat taboe de laatste tijd steeds vaker doorbroken. Kijk om je heen en je ziet vertraging. Zo was er afgelopen winter het bejubelde Canvas-programma Winteruur, waarin comedian Wim Helsen bekende gasten over de vloer kreeg om te praten over hun favoriete tekstfragment. Een sofa met twee mensen en een hond: trager kan haast niet.
Of wat dacht u van de hele podcasttrend? Steeds meer mensen raken verslingerd aan trage audioverhalen als Serial, waarin urenlang gepraat wordt over een moordzaak van jaren geleden. Ook slow reizen zit in de lift: steeds meer mensen kiezen bewust voor een staycation, leggen kilometers af op de fiets of zoeken – als ze dan toch het vliegtuig nemen – naar authentieke ontmoetingen met locals.
De tijd trager beleven zit in eenvoudige dingen: wandelen, lezen, mediteren, tuinieren, maar ook naar muziek (of stilte) luisteren. Voor je de tijd kan vertragen, moet je eerst stilstaan bij wat tijd voor jou betekent. Veel mensen hebben een puur economische beleving van tijd: ze hebben een constant gevoel van schaarste, ze komen tijd tekort. En dat levert extra stress op.
Het komt erop aan een balans te vinden tussen de kloktijd en de innerlijke tijd. Hoe je dat doet, is heel persoonlijk. De ene persoon vindt rust in een kwartiertje koffiepauze, de andere moet een uur wandelen voor alles stil wordt in zijn hoofd. Het belangrijkste is dat je niets nuttigs doet, dat je geen externe ambitie nastreeft.
Geen wonderoplossing
Stilstaan en bezinnen: het is ook volgens psychiater Dirk De Wachter, bekend van de bestseller Borderline Times, noodzakelijk. “Vertragen is zeker heilzaam”, zegt hij, maar de modieuze slow-beweging is volgens De Wachter geen wonderoplossing. “Alle initiatieven die tegenwicht bieden aan ons opgefokt tijdsbesef wil ik toejuichen. Maar vaak zitten er gehaaide zakenjongens achter, die vooral de nieuwste hype willen verkopen.”
“Ik vind het heel vreemd dat we al die hypes nodig hebben voor iets wat eigenlijk heel simpel is: tijd nemen voor elkaar en onszelf. We moeten nadenken over de fundamenten van ons bestaan en dat doe je niet met leukigheden. Ik wil vooral pleiten voor gewoonheid: geen apart lokaal in het bedrijf waar je tijdens de lunchpauze snel een halfuur mindfulness kan volgen, maar goede oude koffiepauzes, om met je collega’s te zeuren over de baas.”
Shutterstock
Het klinkt aanlokkelijk: een leven vol rust en evenwicht, waarin weer ruimte is voor onszelf en onze creativiteit. Maar in zijn boek Rusteloosheid stelt filosoof Ignaas Devisch zich toch vragen bij die drang naar vertraging. “Het lijkt soms alsof evenwicht het enige is wat nog telt, maar we moeten oppassen dat de slinger niet te ver doorslaat. Wie te veel rust heeft, mist de drang om nieuwe dingen te ontdekken en te creëren, om vooruit te gaan.”
“Uiteraard is er op verschillende fronten nood aan bezinning: de werkdruk is hoog, het evenwicht tussen werk en gezin is vaak moeilijk. Maar het is toch ook opvallend dat we dan zulke hoge eisen stellen aan onze vrije tijd.”
“Ik vrees dat het spanningsveld tussen rust en rusteloosheid eigen is aan de mens. We zijn moe van alle prikkels, maar we zoeken ze ook op. Ik denk dat het vooral belangrijk is om te zoeken naar enkele dingen die je oprecht gelukkig maken, en daar voluit voor te gaan. Dan is die snelheid geen probleem. Want vergeet niet: de ultieme rust bestaat, maar dan ben je dood.”
