Aan de telefoon hebben we twee keer naar haar leeftijd gevraagd, omdat we dachten dat we het verkeerd verstaan hadden. Maar het was dus echt zo: Petra, een gepensioneerde postbode uit Frankfurt, had op haar 66ste een dochtertje op de wereld gezet, dankzij ivf. Tegen betaling was er zowel sperma als eicellen gedoneerd, en de behandeling was in een kliniek in Oekraïne (dit artikel werd geschreven voor de huidige oorlog) gedaan. Prijs: 9900 euro, vluchten inbegrepen. Als haar dochtertje Lena 10 is, zal Petra 76 zijn.
“En ik hoop dat ze me zal aanvaarden zoals ik ben”, zegt de moeder, die al twee zoons heeft, een van 25 die studeert, en eentje van 11. “Ik ben trots dat ik deze zwangerschap tot een goed einde heb kunnen brengen en dat ik zo’n mooie baby heb. Het is een wonder.”
Hou ouder de moeder, hoe ernstiger de complicaties
En vooral een staaltje van medisch kunnen. Want hoe ouder de moeder, hoe ernstiger de complicaties kunnen zijn: hoge bloeddruk, diabetes, zwangerschapsvergiftiging… en dan hebben we het nog niet over talloze miskramen en baby’s die veel te vroeg geboren worden. Maar hoe komt het dat deze vrouw zo sterk naar een kind verlangde op een leeftijd waarop je normaal met je kleinkinderen op schoot zit?
Petra vertelt: “Ik kreeg mijn jongste zoon op mijn 55ste dankzij ivf in Engeland, met een gedoneerde eicel en het sperma van mijn man. Wij wilden het avontuur nog eens opnieuw beleven en hem een zusje of een broertje geven. Intussen is mijn man overleden, maar zelfs toen ik weduwe was, bleef ik verlangen naar een kind. En met deze baby heb ik een belofte waargemaakt die we elkaar gedaan hadden.”
Petra veegt alle bezwaren – de risico’s voor haar, het feit dat Lena al jong wees kan worden – uit de weg. “Het is mijn leven, en mijn keuze. Ik hoef geen verantwoording af te leggen. Natuurlijk heb ik de voor- en nadelen afgewogen, maar eigenlijk is het leven toch een aaneenschakeling van risico’s, op welke leeftijd ook.”
Een knappe donor, graag
Is Petra een uitzondering? Bij haar lijkt alles een beetje sciencefiction: “Ik heb mijn sperma- en eiceldonors uit een internetcatalogus gekozen, samen met mijn zoon. Op het laatst hadden we de keuze uit twee biologische moeders, en dat was best moeilijk. Uiteindelijk kozen we een verpleegster, omdat mijn zoon haar knap vond en omdat ze fysiek wat op mij leek. En de spermadonor is een schrijver, stond erbij.” E
en zwangerschap op haar leeftijd is een grote uitzondering*, maar toch komen er steeds meer oude moeders bij, vooral in de westerse landen. Dat hebben we te danken aan de soepele wetgeving in landen als Spanje en Oekraïne, en de gespecialiseerde klinieken varen er wel bij. Maar voorlopig hebben alleen de Britse autoriteiten onderzocht hoeveel zwangerschappen er plaatsvinden als de biologische klok allang uitgetikt zou moeten zijn. Volgens het Amerikaanse regeringsagentschap Centers for Disease Control and Prevention, steeg het aantal zwangerschappen bij vrouwen boven de 50 tussen 2000 en 2013 in Groot-Brittannië met 165%. Elke week bevallen er daar drie vrouwen van boven de 50.
Waar ligt de grens voor het late moederschap?
Topmodel Naomi Campbell (50) verraste vorig jaar de wereld toen ze aankondigde bevallen te zijn van een dochter. Ligt de grens voor het late moederschap ook bij 50? Voor dokter Dominic Stoop, gynaecoloog aan het fertiliteitscentrum van het UZ Brussel, is dat nog niet het geval. “In de afgelopen dertig jaar is de psychologische grens voor een ivf-behandeling verschoven van 35 naar 47 jaar. Maar vanaf 43 wordt ivf niet meer terugbetaald door het ziekenfonds, wat inhoudt dat je de hele behandeling zelf moet betalen.
De gemiddelde leeftijd voor het invriezen van eicellen is 35 jaar. 80% doet dit omdat ze single is of in een kersverse relatie zit. De ingevroren eicellen hebben een houdbaarheidsdatum van tien jaar, wat vrouwen een zekere marge geeft en zekerheid over de kwaliteit, die trouwens ook beter is op 30 dan op 35. En aangezien vrouwen in België geen recht meer hebben op donoreicellen vanaf de leeftijd van 45, is dit ook een goed alternatief.”
Hopelijk word ik honderd
Wat zijn de sterkste drijfveren van deze vrouwen? Volgens professor Frydman is er vaak sprake van een nieuwe liefde, en dikwijls is dat dan een jongere man. “Misschien willen de vrouwen zich ook weer jong voelen. Dat vertellen ze er niet altijd bij.” Volgens psychologe Geneviève Delaist zou het bewaren van de eicellen ook een onverwacht negatief effect kunnen hebben: vrouwen zouden een zwangerschap steeds langer kunnen blijven uitstellen.
Sarah Crowley vertelt: “Dankzij mijn zoontje Andrès, die nu 3 is, voel ik me 35 in plaats van 53.” De Londense vrouw droomde jarenlang van kinderen. Een druk beroep en het feit dat er op het juiste moment geen potentiële vader aan de horizon is, zijn twee van de voornaamste redenen die vrouwen van vijftig aanhalen voor hun late moederschap. Dat dat samenvalt met de menopauze, mag duidelijk geen bezwaar heten.
Toen Sarah op haar drieënveertigste Esteban ontmoette, dertien jaar jonger dan zij, wilden ze snel aan kinderen beginnen. Dat lukte niet. “Ik was al te oud om zwanger te worden. Maar met gedoneerde eicellen van een jongere vrouw en het sperma van Esteban had ik 60% kans.” Het stel trok naar Spanje, waar de wachttijden korter zijn dan in Londen. Maar Sarah bleek een auto-immuunafwijking te hebben die het allemaal nog ingewikkelder maakte. “Ik deed wat ik ook met mijn werk doe: ik hield gewoon vol, ondanks alle kritiek. Ik hield Esteban gemotiveerd, want na vijf mislukte pogingen wilde hij het opgeven. Ons hele leven was immers on hold gezet.”
Zeven lange jaren later had de Spaanse dokter van Sarah eindelijk goed nieuws: ze verwachtte een tweeling. Een jongen en een meisje. De dokters hadden meerdere embryo’s geïmplanteerd om de kans op minstens één baby te verhogen. “Ik leefde op een roze wolk, maar vroeg me ook af of mijn vijftigjarige lichaam wel in staat zou zijn om twee baby’s te dragen.” Toen ze vier maanden zwanger was, overleed het tweelingzusje van Andrès in de baarmoeder, ze moest het kindje tot het einde meedragen.
“Dat was verschrikkelijk. Elke dag dacht ik: ‘Stel dat de andere baby ook sterft, na al die uitputtende behandelingen, al die reizen, al die kosten, al die jaren? Kleine engel, waak over je broertje, zodat hij geboren mag worden’…” Sarah is vastbesloten om zo lang mogelijk fit en gezond te blijven, net als alle oudere moeders die we ontmoetten. Ze doet aan sport, let op haar voeding en hoopt honderd te worden, zodat ze ooit de 50ste verjaardag van Andrès kan vieren.
Even naar Oekraïne
Andere oudere moeders zijn gefrustreerd omdat ze hun oudste kind niet hebben zien opgroeien, en willen het nu allemaal beter doen met een nieuwe baby. Zoals Christine, vijfenvijftig en gescheiden. “Ik vind het heerlijk om mijn tweeling ’s nachts te zien slapen en hun voetjes te strelen. Mijn liefde voor de baby’s doet niets af aan mijn liefde voor mijn oudere kinderen, een meisje en een jongen van 25 en 27. Maar als jonge moeder die in een restaurant aan de kust werkte, had ik een razend druk leven. Mijn kinderen zijn vooral grootgebracht door hun grootouders en hun vader. Nu ben ik alleen en heb ik meer tijd voor mezelf, ik heb meer geld dan toen ik 30 was, en ik heb nog heel veel liefde te geven.”
De oudere kinderen waren diep geschokt. “Mijn dochter vond het onverantwoord, en dreigde dat ze nooit meer tegen me zou praten als ik voor ivf zou gaan. Uiteindelijk bekende ze dat ze zelf moeite had om zwanger te worden en het oneerlijk vond dat ik op mijn 53ste een kind verwachtte. Ik voelde me schuldig, al had ik natuurlijk niets verkeerd gedaan.”
Nu moedigt Christine haar dochter aan om ook zwanger te raken met medische assistentie. In dezelfde kliniek als zij, in Oekraïne, want de wachttijden in Frankrijk zijn te lang.
“Ik werd met misprijzen behandeld”
Hoe staan de dokters eigenlijk tegenover die oudere vrouwen die zwanger terugkomen uit het buitenland? Niet altijd even welwillend, en soms uitgesproken vijandig. “Ik werd met misprijzen behandeld, alsof ik dwaas was, en me vreselijk schuldig moest voelen. Het is makkelijker om een baby te krijgen op je 50ste als je een vooraanstaande positie bekleedt of een celebrity bent, dan wanneer je maar een gewone vrouw bent”, vertelt Brigitte, een juriste die in het bankwezen werkt.
Oudere moeders worden ook constant onderworpen aan nieuwsgierige vragen en spotternij. “Ik antwoord alleen op vragen als ze me niet als een soort kermisattractie bekijken”, zegt Christine. “Ik zie er jonger uit dan ik ben, dus zeg ik maar dat ik 45 ben en de kinderen geadopteerd heb. Dan laten ze me met rust.” Brigitte voelt zich dan weer buitengesloten uit het clubje van jonge moeders, die haar een beetje uitlachen. Ze wordt vaak aangezien voor de grootmoeder van haar dochter van 8.
“De schoolvriendjes van Andrès zullen veel jongere moeders hebben dan hij”, weet Sarah uit Londen nu al. “Gelukkig wonen we in een stad die heel open en non-conformistisch is. Er zijn hier allerlei ouders: gay, single, hertrouwd…” Zoals zoveel oudere moeders voelt Sarah toch een afstand tussen haar en haar vriendinnen. “Vooral als ze het hebben over met pensioen gaan later – ik kan dat niet, ik heb het recht niet om oud te worden – of over de hogere studies van hun kinderen. Andrès gaat binnenkort naar de kleuterschool.”
Mannen niet afschrikken
Deze zwangere alleenstaande vrouwen van boven de 50 lijken de mannen toch niet af te schrikken. Daar is Anne, 51, het beste bewijs van. “Ik had heel lang geen zin om te trouwen of kinderen te krijgen. Pas na mijn 35ste begon ik naar een baby te verlangen. Toen ik vier maanden zwanger was na een ivf-behandeling in Spanje ontmoette ik een gescheiden man die al grootvader was. De tweede avond raapte ik mijn moed bij elkaar en vertelde ik hem dat ik zwanger was. Tot mijn verbazing sloeg hij niet op de vlucht. Ik kan nog altijd niet geloven dat hij met zoveel vreugde en rust begint aan een baby die niet eens van hem is.”
Intussen heeft Sarah Crowley besloten coach te worden voor oudere moeders. “Want als je op oudere leeftijd bevalt, moet je alle krachten inzetten. Ik wil een generatie die nu nog onzichtbaar is, zichtbaar maken, want we zijn actief op alle mogelijke terreinen.
