Vriendentherapie in opmars

Lange tijd waren veel vrouwen jaloers op Donna en haar vriendinnen. Hun groepje ontstond aan de unief en had huwelijken, zwangerschappen, carrièreswitchen en verre verhuizingen overleefd. Elke zomer kwamen deze zes vrouwen samen in hun geboortestaat North-Carolina, om elkaar aan zee of in de bergen terug te zien. “Het belangrijkste was gewoon samen zijn, weer verbinding krijgen en over ons leven praten”, vertelt de veertigjarige strafpleitster vanuit haar woning in San Francisco, wanneer we via Zoom praten.

Lees ook: Zo overwin je FOMO, fear of missing alcohol

Elke keer was het alsof ze zussen terugzag. “Op mijn dertigste heb ik mijn moeder verloren en datzelfde jaar ben ik gescheiden, maar mijn vriendinnen hebben me geweldig gesteund”, gaat Donna verder. “De mensen zeiden altijd tegen ons: ‘Wat een geluk dat jullie nog met elkaar bevriend zijn!’” Omdat ze in 2020 vanwege de pandemie niet in levenden lijve konden samenkomen, begonnen ze een sms-groep.

In het steeds meer verscheurde Amerika kwamen hun politieke meningsverschillen naar boven. “We wisten altijd al dat we andere meningen hadden, maar dat was nooit een probleem geweest”, vertelt Donna, die zichzelf “uiterst progressief ” noemt. De groep telt drie linkse vrouwen, één gematigde, en twee die voor Donald Trump hebben gestemd. “Tijdens het proces van de moordenaar van George Floyd, schreef een vriendin met gekleurde kinderen hoe bang ze was voor hen. Ik herinner me niet wat er precies werd gezegd, maar ik weet nog dat de twee republikeinse vrouwen weinig empathie toonden. Het liep uit de hand, via sms. Op dat moment heb ik aan niemand in het bijzonder gevraagd: ‘Bestaat dat eigenlijk, vriendentherapie?’”

Vriendentherapie: een groeiende nichemarkt

Het antwoord luidt ja. In de Verenigde Staten is friendship therapy een groeiende nichemarkt. Toen Donna op internet zocht, belandde ze op de website van Catalyst Counseling, een psychologenpraktijk in Houston, Texas, die zich hierin specialiseerde. Een moment afspreken was het moeilijkste, vertelt de advocate: “We wonen in verschillende tijdzones, we werken, en al mijn vriendinnen hebben kinderen. Toch zijn we erin geslaagd om een zestal keer virtueel met onze psychotherapeute samen te komen.”

Het politieke geschil werd overschaduwd door diepere emotionele problemen. “Het ging om oude kwetsuren, om zaken die al jarenlang sluimerden”, vervolgt Donna. “Eén vrouw uit de groep gaf toe dat ze zich altijd geminacht voelde door een andere, vanwege haar werk. Ze had daar nooit met haar over durven praten.”

Barbie Atkinson, de oprichtster van Catalyst Counseling, wijt haar interesse in vriendschapsbanden aan haar werk met jongeren. “Voor tienermeisjes zijn vriendinnen het allerbelangrijkste, belangrijker dan ouders. Ik begon aan mijn patiëntes voor te stellen dat ze hun vriendinnen mochten uitnodigen voor de sessie. Vroeger vonden mijn collega’s dat bizar, dat werd echt niet gedaan.”

Meer legitimiteit

Sindsdien heeft vriendschapstherapie meer legitimiteit gekregen: zonder er haar kernactiviteit van te maken buigt Esther Perel, de ster onder de overzeese relatietherapeuten, zich in haar succesvolle podcasts nu over platonische banden (vriendschappelijk of professioneel).

In tegenstelling tot relatietherapie wordt vriendschapstherapie niet terugbetaald door de ziekenfondsen. “Is het een luxe om therapie te volgen met een vriend of vriendin? Niet als die vriendschap je steunpilaar is bij een breuk, een overlijden of een ziekte…” pleit Barbie Atkinson.

De pandemie was een koude douche voor veel mensen die niet in hun vriendschappen hadden geïnvesteerd. (…) Ze snappen nu hoe hard ze die steun nodig hebben.

Zelf vindt ze het jammer dat ze haar kans heeft verkeken met een vriendin die ze als volwassene verloor: “Ieder mens die een vriendschapsbreuk heeft meegemaakt, weet dat het pijnlijk is, heel pijnlijk.” Volgens een interne peiling in 2021 bij het bedrijf Thriveworks, dat meer dan 2000 psychotherapeuten in heel de Verenigde Staten in dienst heeft, “heeft 72 % van de ondervraagde therapeuten gesignaleerd dat een stijgend aantal patiënten het voorbije jaar leed aan angsten of depressie met betrekking tot hun vriendschappen.”

Shontel Cargill, de relatie- en gezinstherapeute die dat onderzoek aanstuurde, voegt eraan toe dat 17 % van de therapeuten in kwestie tijdens diezelfde periode zijn begonnen met duo’s of groepen vrienden en vriendinnen op te volgen. “De pandemie was een koude douche voor veel mensen die niet in hun vriendschappen hadden geïnvesteerd”, vertelt ze. “Waar was dat bewuste dorp waarop je kan steunen? De mensen begrepen dat ze ondersteuningssystemen nodig hebben.”

Lees ook: Falen kan de sleutel tot succes zijn: een toppsycholoog legt uit waarom

Volgens haar leidt een generatiefenomeen ertoe dat vriendschap in de Amerikaanse cultuur aan belang wint: “Familie en professioneel succes zijn waarden die voor jongeren niet meer zo centraal staan. De dorpsmentaliteit keert terug.”

Niet anders dan relatietherapie

Volgens de psychologen die hen zien, volgen vrienden en vriendinnen therapie om allerlei redenen. Ze hebben bijvoorbeeld een conflict op het werk. Of een verre verhuis heeft hen uit elkaar gedreven, iemand kreeg een baby en de ander raakt maar niet zwanger. Of een nieuwe partner verstoort het evenwicht in de vriendschap. Hoe dan ook is de behandeling niet zo anders als bij een koppel dat het moeilijk heeft”, vertelt Alejandra Cervantes, die Donna en haar vriendinnen opvolgde.

“Net als bij relatietherapie beginnen we met een gesprek over het verleden van de relatie. Wat heeft hen in het begin samengebracht? Wat is er misgegaan? Daarna proberen jullie te begrijpen wat er achter het probleem verscholen zit. Het probleem is nooit: je hebt dat etentje afgezegd, maar wel ik voel me genegeerd, verwaarloosd.”

Alejandra Cervantes bekijkt vroege banden. De hechtingsstijl die we als klein kind hebben ontwikkeld, beïnvloedt net zo goed onze volwassen liefdesrelaties als onze volwassen vriendschappen”, oppert de therapeute.

Lees ook: Waarom miljoenen meisjes anno 2023 niet naar school gaan.

Caleb Popelka raapte zijn moed bijeen om therapie voor te stellen aan zijn beste vriend. Zijn vriend Cody Cade, die veel tijd in de machocultuur van de olievelden spendeerde, had daar vooroordelen over. “Ik heb ja gezegd om aan Caleb te laten zien dat ik genoeg om hem gaf om het uit te proberen, maar ik was sceptisch en heb er met niemand over gesproken”, geeft hij toe. De twee Texanen van vijfentwintig jaar volgen na hun studies aan de universiteit van Austin elk hun eigen beroepstraject… en er begonnen woelige tijden, toen Caleb een relatie met Cody’s ex-vriendin begon.

In de lente redde de therapie die Caleb had voorgesteld hun vriendschap. “Ik dacht dat ik Caleb goed kende, ik had immers drie jaar met hem samengewoond, maar het was oppervlakkig”, zegt Cody nu. “Hem op een dieper niveau begrijpen was een geschenk voor mij én voor onze vriendschapsband. Ook persoonlijk heb ik veel geleerd over mijn manier van functioneren, want ik had nooit de tijd genomen om over zulke dingen na te denken. Eigenlijk heb ik twee therapieën gekregen voor de prijs van één.”

Goede voornemens

Wat Donna’s vriendinnen betreft: ze zijn in november allemaal naar haar trouw gekomen. “Dat was de eerste keer sinds de pandemie dat we samen waren, en het deed echt deugd. We zijn dichter bij elkaar gekomen”, vertelt ze.

“Deze zomer gingen we opnieuw op reis en alles is goed verlopen. Het is zonneklaar dat onze gedwongen corona-scheiding olie op het vuur gooide.” De zes vriendinnen stopten met therapie, maar spreken elke week af op Zoom. Ze houden hun goede voornemens vol. “Vroeger gaven spanningen aanleiding tot privégesprekken in de stijl van: ‘Ongelooflijk toch, wat ze daar zei?’” legt Donna uit. “Dat was ongezond en wordt niet langer getolereerd. Als een van ons een probleem heeft met een andere vriendin, moet ze dat rechtstreeks met die persoon bespreken.”

En politiek wordt nu uit hun sms’jes gebannen. “Zelfs toen we elkaar live zagen, hebben we het onderwerp gemeden”, zegt Donna met een nerveus lachje. “Op dat vlak zal geen enkele therapie ons ooit op dezelfde golflengte krijgen!”