Op het eerste gezicht lijkt het of we een beetje bang zijn van onze darmen, zo beweert de Duitse Giulia Enders, auteur van de bestseller De mooie voedselmachine, de charme van je darmen. We vinden dat “de darmen alleen maar goed zijn om resten af te voeren”, dat ze “nutteloos in onze buik rondhangen”, dat ze “geprogrammeerd zijn om stinkende hoopjes te produceren” en “zo nu en dan een scheet te laten.” Met andere woorden: we schamen ons een beetje voor onze darmen.
Lees ook: Lichaam en huid in topvorm en komaf maken met vermoeidheid? Het kan met dit voedingsprogramma
Scenarioschrijfster Simone, 32, noemt het ‘een taboe’. Ze weigert om openbare toiletten te gebruiken en vindt het een heel moeilijk onderwerp: “Ik vind het vreselijk om erover te praten.” Josephine, 29, heeft er al net zo’n moeite mee. Uiteindelijk vertelt ze dat ze, als ze bij haar vriend blijft slapen, liefst naar het dichtstbijzijnde café trekt om op haar gemak naar het toilet te gaan: “Op dat gebied ben ik helemaal niet vrij. Ik riskeer liever een flinke verstopping dan die duistere kant van mijn lichaam met hem te delen.” En advocate Paula van 30 beweert dat er niets zo vreselijk is als te moeten praten over haar spijsvertering. “Dat is toch veel te wansmakelijk?”
“Goed schijten in enkele lessen”
En dan is er Giulia Enders, die ons heel openhartig en met veel humor “de kunst van het goed schijten in enkele lessen” leert. Van haar eerste boek verkocht ze meer dan twee miljoen exemplaren in Duitsland en het is daarna gepubliceerd in verschillende talen; waaronder in het Nederlands. De auteur laat zien hoe belangrijk onze darmen zijn voor ons geestelijk welzijn, en slaagt erin de nodige taboes te doorbreken.
“Onze maatschappij is nog altijd Freudiaans gegeneerd over dit soort dingen”, zegt Michel Neunlist, onderzoeksleider bij Inserm. Maar vanaf nu gaan we dus heel veel aandacht besteden aan wat zich in onze ingewanden afspeelt. “Als je weet dat buikpijn de voornaamste reden is waarom mensen naar de eerste hulp gaan, wordt dat ook hoog tijd”, zegt maag-darmspecialist Benoit Coffin.
Grote onbekende
Prikkelbare dikke darm, ernstige constipatie, hevige diarree: buikpijn kan vele vormen aannemen en we willen er graag meer over weten. Journaliste Annie is 60 en ze stond vooraan in de rij toen het boek van Giulia Enders uitkwam. “De darmen zijn de grote onbekende bij ons, een stille vijand die me op elk moment kan doen dubbelklappen van de pijn. Ik hoef me maar even druk te maken over iets of mijn buik wordt keihard, ik krijg pijn, ik kan bijna niet meer ademen, en stappen lukt al helemaal niet.”
Lees ook: Esther Perel over de toekomst van onze relaties
Bij haar is er maar één remedie: “Onmiddellijk plat op mijn buik gaan liggen.” Toen ze het boek van Giulia Enders las, kreeg Annie bevestigd wat ze al vermoedde: “Het heeft allemaal met stress te maken.” Onze buik vertelt ons wie we zijn. Van angst krijg je ‘een knoop in je maag’, als je bang bent, heb je geen ‘guts’, als iets je te veel wordt, heb je er ‘de buik van vol’ en als je instinctief iets weet, is dat ‘een buikgevoel’… Aan onze ingewanden worden dus allerlei eigenschappen toegeschreven. “Want welk organisme zou er zo’n netwerk van zenuwen nodig hebben om gewoon maar een afvalbuis te besturen?” vraagt Giulia Enders zich af.
Zij, en heel wat wetenschappers, zijn van mening dat onze buik onze emoties kanaliseert en van invloed is op ons humeur en onze persoonlijkheid. “Of je nu een sombere bui hebt, blij bent, twijfelt of ongerust bent, dat komt echt niet alleen uit ons hoofd”, zegt Giulia Enders.
Denkende darmen
Al in 1998 beweerde Michael D. Gershon, professor aan Columbia University, New York: “Onze buik bevat endogene psychoactieve substanties en kan er dus voor zorgen dat we ontmoedigd raken of juist enthousiast worden, ons machteloos voelen of plezier hebben, depressief zijn of ons ergens trots over voelen.”
Lees ook: Wat als je spijt hebt van het moederschap?
Met andere woorden: onze buik is een tweede brein. Hij ligt in het centrum van het lichaam en is “een compleet anatomisch substraat” op zich, zegt professor Neunlist. Want de wanden van de ingewanden zijn bekleed met miljoenen neuronen en worden bestuurd door neurotransmitters. Ze produceren 95% van de serotonine (het gelukshormoon) en herbergen twee derde van het immuunstelsel. Met als gevolg dat stress, vermoeidheid, angst en andere hedendaagse kwalen er zich nestelen.
Een rol bij chronische of degeneratieve ziektes
Afgezien van het feit dat er dus een rechtstreeks verband is tussen de gezondheid van onze darmen en van onze geest, beginnen de onderzoekers nu ook te ontdekken dat onze buik een rol speelt bij bepaalde chronische of degeneratieve ziektes. “Via de buik leren we een groot aantal uiteenlopende aandoeningen begrijpen”, zegt Pierre Desreumaux, professor in de gastro-enterologie aan de universiteit van Rijsel. Omdat dat ‘onderste brein’ dezelfde zenuwreceptoren bevat als het ‘bovenste brein’, tasten alzheimer, de ziekte van Parkinson en depressie die beide breinen tegelijk aan.
Medicijnen die op het ene brein inwerken, hebben dus ook invloed op het andere. Zo had 25% van de patiënten aan het begin van een behandeling met antidepressiva last van misselijkheid, diarree of een vertraagde stoelgang. Chinese artsen zijn zich allang bewust van dit verband en werken graag met acupunctuur in de buik. Er zijn heel wat redenen om te denken dat de sleutel tot de genezing in onze buik kan liggen en dat al deze ziektes in de toekomst vastgesteld zouden kunnen worden aan de hand van een rectale biopsie.
Junkfood? Je maag keert om
Intussen wordt het dus hoog tijd dat we beter voor onze darmen gaan zorgen. Dat is intussen een nieuwe trend geworden. Het eerste wat we kunnen doen, is op onze voeding letten. Na jaren van junkfood en kant-en-klaarmaaltijden wordt het tijd dat we niet langer eten binnenkrijgen waarvan onze maag gaat draaien.
“Onze maatschappij is te stresserend en onderdrukkend”, zegt commercieel medewerkster Elodie, 26, en lerares Juliette, 29, heeft het over “te geïndustrialiseerd en onnatuurlijk.” Julie, IT-manager, 29, noemt het “een recept voor kanker.” Stuk voor stuk eten ze glutenvrij, omdat “gluten aan je maag blijven plakken”, zo zegt Elodie.
Steeds meer mensen willen glutenvrij eten, hoewel niet meer dan 1% van de bevolking aan een echte glutenintolerantie lijdt. Volgens voedingsspecialist Jean-Philippe Zermati brengt glutenvrij eten weer een toename van voedingsproblemen met zich mee. Hij is tegen de “excessieve maatregelen die maken dat mensen niet meer normaal eten” en vindt dat “er steeds meer vreemde diëten zijn. Niemand weet nog hoe hij normaal moet eten. We leven in een angstig klimaat en ons hele systeem is ontregeld.”
Darmspoeling
Maar als ons spijsverteringsstelsel zo ontregeld is, doen we er dan goed aan om het eens grondig schoon te maken? Wel volgens de aanhangers van darmspoelingen, de moderne versie van het lavement. Daarbij is het de bedoeling dat oude resten die aan de darmen kleven, verwijderd worden, zodat ze weer beter gaan functioneren. Maar Françoise Gross, verpleegster en al vijfentwintig jaar hydrotherapeute, waarschuwt: “Zolang je niet beter in het leven staat, komen je darmen niet tot rust.” Met andere woorden, als je gezonder wilt worden, let dan op je voeding, leer weer kauwen, leer loslaten en stel je open voor anderen. Je buik zal je dankbaar zijn.
