Met zijn film ‘La Disgrâce’, over mensen die per ongeluk of door ziekte zijn verminkt, dacht documentairemaker Didier Cros dat hij het moeilijkste had gedaan. “Voor mij was dat het hoogste punt wat betreft de moeilijkheid om getuigen te vinden”, herinnert hij zich. Maar toch niet. Uiteindelijk gaf zijn volgende speelfilm hem de meeste problemen. ‘No Sex’ gaat over seksuele onthouding.
De regisseur had inderdaad moeite mensen te vinden die bereid waren hun verhaal voor zijn camera te vertellen. Vreemd als je bedenkt dat het project van seksuele bevrijding dat door mei 68 werd gedragen, is gerealiseerd. Zelfs vandaag de dag is onthouding onderwerp van verbazing, zelfs spot en minachting.
Lees ook: Antwerpen: 3 nieuwe winkels die het bezoeken waard zijn
Sociologe Janine Mossuz-Lavau zegt niet anders. Als auteur van twee onderzoeken naar het seksleven van Fransen die bijna twintig jaar bij elkaar wegblijven, zegt de onderzoeker: “Onthouding is nog steeds een taboe. Mensen praten er met mij over in een vertrouwelijk gesprek, maar tijdens een etentje in de stad zul je nooit iemand horen zeggen: “Ik heb al drie jaar geen seks gehad”. Marion, 43, herinnert zich dat ze erover sprak en op haar vingers beet. Ik vertelde een feestje dat ik geen seks had gehad tussen mijn 19e en 26e”, herinnert ze zich. De manier waarop mensen toen naar me keken… Het was ijzingwekkend.”
Een bewuste keuze?
Maar wat is onthouding? Laten we teruggaan naar de basis met de definitie uit het woordenboek: “De daad om zichzelf bepaalde genoegens te ontzeggen, vooral seksuele”, aldus het woordenboek. Het gebruik van het werkwoord “zichzelf verbieden” impliceert dus dat het een bewuste keuze is, niet een die wordt geleden. Dit is niet altijd het geval. Bovendien vraagt men zich af waar het begint. Gedurende die jaren weigerde Marion penetratie. “Ik bracht nachten door met jongens en ik was oké met strelen. Ik zou zeggen dat ik abstinent was in de joods-christelijke zin van het woord”, lacht ze.
Clara, 39 jaar, heeft van haar kant alle contact met het lichaam van een ander afgezworen tussen juli 2019 en begin 2022. Onthouding is uiteindelijk het beeld dat iedereen ervan heeft”, zegt Didier Cros. Is iemand tegen je huid aankruipen niet al seksualiteit? De grens is nogal poreus… We horen het zoals we het beleven.” Zoals psychoanalytica Fabienne Kraemer opmerkt, zijn er momenten in het leven dat we “onszelf opnieuw moeten bedraden”. Het libido, vervolgt ze, is de vitale energie in zijn geheel. En er zijn tijden dat je het niet in seks wilt stoppen.
Lees ook: Cartier stelt ‘The Scented Myth’ voor
Deze braaktijd biedt ook de mogelijkheid om je verlangen in twijfel te trekken, om uit de normen te stappen, om je smaak in twijfel te trekken, want zoals de regisseur opmerkt: “Veel mensen raken betrokken op manieren die niet de hunne zijn.”
Dit was het gevoel dat Marion had. Na een mislukte eerste keer, besloot ze een aantal jaren de penetratie over te slaan. “Ik zei altijd dat ik de seksualiteit van Britney Spears had”, lacht ze, “in die zin dat ze ten tijde van haar relatie met Justin Timberlake zei dat ze niet met hem naar bed ging. En tegelijkertijd stelde deze periode mij in staat mijn vocabulaire van bijvoorbeeld liefkozingen aanzienlijk te verrijken. Ik heb mijn lichaam ook beter leren kennen door masturbatie. Dus ik zou liegen als ik zei dat het altijd makkelijk was, als ik zei dat ik niet geconfronteerd werd met het onbegrip van de jongens waarmee ik uitging. Maar zo is het nu eenmaal. Dat is mijn reis…”
Jezelf behouden, de druk en de prestatiecultus weerstaan
In het tijdperk van Tinder en andere datingapps – waar ghosting en andere omzwervingen bijtende wonden voor het ego kunnen zijn – kan zich terugtrekken uit het spel ook een manier zijn om zichzelf te behouden, om de druk en de cultus van de prestaties rond seksualiteit te weerstaan. Fabienne Kraemer ziet hier zelfs iets politieks in. Voor mij gaat deze trend hand in hand met de terugtrekking van het kapitalisme”, analyseert zij. In het algemeen zijn we minder bezig met consumptie, van goederen maar ook van anderen.
Wij hebben het recht ons niet te herkennen in de regels van de verleidingsmarkt, vooral omdat, zoals de sociologe Janine Mossuz-Lavau ons eraan herinnert: “Het onderwerp seksualiteit is winstgevend.”
Voor Clara gaat het er niet zozeer om de seksualiteit te verminderen – “Ik ben iemand die veel, vaak en goed liefheeft” – maar om seksualisering te verminderen, om zich te ontdoen van de dwang van pracht en praal. In plaats van rokken en decolletés geeft ze nu de voorkeur aan een minder opzichtige look die meer op haar lijkt en niet langer de ogen van anderen wil vullen. Dat zegt psychoanalytica Fabienne Kraemer: “Er is niet noodzakelijk een daling van het verlangen, maar een daling van de druk rond het verlangen.”
En als tenslotte de vraag minder was waarom onthouding dan “Wat ermee te doen?”. In de loop van ons leven, of we nu een relatie hebben of single zijn, maken we allemaal die momenten mee waarop seks verdwijnt. Of het nu weken of maanden duurt. Het succes van het boek van Sophie Fontanel of de documentaire van Didier Cros getuigen in ieder geval van de belangstelling die het onderwerp wekt. En van het verlangen om het anders te bekijken.
