De kaap van de vijftig is geen onbeduidend getal voor de miljoenen vrouwen die zichzelf ineens als ‘seksueel over de datum’ bestempeld zien. De maatschappij cultiveert immers een beeld van aantrekkelijkheid, waar ze niet langer aan voldoen. In de geprezen HBO-serie Mare of Easttown zijn acteurs Kate Winslet en Guy Pearce te zien in een erg realistische seksscène. De actrice zelf verhinderde regisseur Craig Zobel haar ‘ouder wordende lichaam’ eruit te knippen. “Ik wilde een realistisch personage neerzetten. Een volledig functionerende, gebrekkige vrouw met een lichaam en gezicht dat beweegt op een manier die klopt met haar leeftijd.” En hoewel Winslet nog maar 46 is, zegt haar uitspraak veel.
“Als we oudere vrouwen in reclamespots en films zouden opvoeren met dat vleugje begeerlijkheid, dan worden ze ook begeerlijk, in hun eigen ogen en ook voor iedereen”, aldus psychoanalytica Catherine Grangeard. Gelukkig veranderen de tijden, en zowel in de bioscoop als op straat zijn veel vrouwen vastbesloten om zich te doen gelden. Volgens een Brits onderzoek dat vorig jaar werd gepubliceerd in ScienceDirect, wil het merendeel van de ondervraagde vrouwen boven de veertig zelfs meer seks hebben dan vroeger.
Veel intenser verlangen
“Nooit eerder ben ik zo opengebloeid op seksueel vlak”, zegt Carine, 54 jaar en sinds kort geregistreerd op een datingapp. “Jarenlang heb ik alleen de kinderen opgevoed, nu wil ik aan mezelf denken. Ik betrap me erop dat ik een veel intenser verlangen voel dan toen ik jonger was. Toen zat ik slecht in mijn vel en wist ik niet wat ik moest doen om te verleiden.”
Ook al spelen de hormonen soms voor stoorzender, het fenomeen ‘verlangen’ dooft niet uit met de jaren – in tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd en waardoor vrouwen (en mannen) zich negatief laten conditioneren. “De dag dat ik ontdekte dat ik in de menopauze was, heb ik gehuild. Zou ik ooit nog kunnen verleiden of me aangetrokken voelen tot iemand? Ik dacht dat mijn seksleven voorbij was”, bekent de 49-jarige Elise. “De werkelijkheid pakte echter totaal anders uit. Ik ontmoette een man die in mij een ongelooflijk sterke begeerte opwekte. Niets leek nog van belang, alleen het genieten van elkaar en van het moment.”
Bevrijd van schroom
Seksuologe en psychoanalytica Catherine Blanc beaamt: “We zijn bevrijd van onze schroom uit het verleden, van onze ouderlijke taken, van jezelf te bewijzen. We kunnen dus op zoek gaan naar wie we zijn, naar wat we nog willen ontplooien in onszelf. Seksualiteit is daar een onderdeel van, want het is een stimulans om te leven.”
Datingapps vergemakkelijken het contact en helpen om weer een zeker vuur en lichtheid te vinden. “Als je elkaar ontmoet, weet je allebei waarom je daar bent. Vind je elkaar leuk, dan ga je ervoor, zo simpel is het. Je moet de drempel van die eerste ontmoeting over en afstappen van het idee dat je nooit naar bed zal kunnen met een andere man dan je ex”, grapt Sophie, 55 jaar. “De aangename verrassing is dat mannen meer ervaren zijn en het vrouwenlichaam beter kennen dan toen ik twintig was! En ik durf te praten, ik geef nu gewoon zelf aan wat ik lekker vind of niet.”
Lees ook: Nog geen Covid gehad? Dokters geven vier mogelijke redenen
Spontaniteit en vrijheid
Er ontstaat een vorm van spontaniteit en vrijheid. Het zelfvertrouwen is vaak groter, de urgentie om te leven is intenser. Alle eisen die je jezelf oplegde toen je je leven probeerde op te bouwen, vallen weg. Genieten is nu het enige waar het nog om draait. “Seksuele vrijheid van vrouwen in de menopauze past in het systeem van controle over de seksualiteit. Nu vrouwen ontheven zijn van voortplanting, barsten ineens de taboes los rond vrouwelijk genot (…)”
Toch wordt hier totaal niet over gepraat. Dat stilzwijgen komt vanuit de samenleving, want onder elkaar praten vrouwen wel over hun nieuwe ontmoetingen of over masturberen, en vaak veel openhartiger en onverbloemder dan toen ze twintig of dertig waren. De seksualiteit, die ze soms na jaren van onderbreking herontdekken, geeft bijna een puberale vreugde en onstuimigheid.
“Bij het prille begin van een relatie zie je de dingen alsof je weer vijftien bent. Je hele lichaam regelt zichzelf vanuit die vertekende interpretatie van de werkelijkheid”, legt Catherine Blanc uit. “Begeerte omvat twee fenomenen: het biologische aspect en fantasie. Wanneer de fantasie erg sterk is, ontwikkelt zich een ongelooflijk krachtige energie, een soort van psychische waanzin die de biologische realiteit zelfs bijna ontkent. Ook wanneer een vrouw te maken krijgt met nieuwe lichamelijke factoren als gevolg van de menopauze, zal ze, gedreven door een geweldige geestdrift, die nieuwe factoren vermengen met haar nieuwe relatie, die een bron van vreugde is.”
Lichaam is niet meer hetzelfde
De ongemakken van de leeftijd gaan in dat geval vaak beter voorbij dan in een langdurige relatie – ook al is die gelukkig – waarbij je wordt geconfronteerd met een lichaam dat niet meer hetzelfde is als in het begin. “Technisch gezien leidt begeerte tot bevochtiging van de vagina (…). Minder begeerte: minder bevochtiging. Of daar alleen de leeftijd een rol in speelt, valt nog te bezien.
Bij een ‘oud’ koppel gaat gewoonte vaak samen met het beu zijn. In tegenstelling tot wat men ons vaak wil doen geloven, verklaart leeftijd niet alles bij het moeilijker ‘vochtig worden’,” denkt Catherine Grangerard.
Elk leven heeft zijn verhaal maar wat je situatie ook is, op je vijftigste is het (eindelijk) tijd om te zorgen voor jezelf, je gezondheid en je échte behoeften. “De enorme overwinning is jezelf diep in je binnenste geraakt te voelen, ongeacht de frequentie. Dat hoeft niet elke avond te zijn, en het is ook niet bedoeld om een man te sussen die bang is om oud te worden”, benadrukt Catherine Blanc. Door te luisteren naar hun verlangens, kunnen de vijftigers van vandaag misschien wel voor het eerst een geruststellend voorbeeld stellen voor de jongere generaties: deze periode in het leven is verre van een einde, maar kan een vreugdevolle impuls van vrijheid zijn.
