“De naam ‘vitamine D’ is eigenlijk misleidend”, legt dr. Faïza Bossy, huisarts gespecialiseerd in voeding, uit. “Want het is een hormoon dat voornamelijk helpt om de balans van calcium en fosfor in het lichaam te behouden”. Calcium en fosfor zijn mineralen die essentieel zijn voor sterke botten en tanden.
Vitamine D “bevordert enerzijds de opname van calcium in de darmen en stimuleert de botmineralisatie, en speelt anderzijds een rol in de werking van het immuunsysteem”, aldus dr. Bossy.
Volgens de Hoge Gezondheidsraad krijgt de meerderheid van de Belgen onvoldoende vitamine D binnen. “Zoals we hebben gezien tijdens de coronacrisis”, herinnert dr. Bossy ons, “helpt het beschermen tegen bepaalde ontstekingen en infecties”.
Vermoeidheid, spierpijn…: de vele symptomen van een vitamine D-tekort
Hoe merk je een tekort aan vitamine D op? “De symptomen van een tekort aan vitamine D zijn talrijk”, zegt dr. Bossy. Het meest opvallende symptoom is “vermoeidheid, een van de meest voorkomende signalen”.
Andere tekenen zijn spierpijn of spierzwakte, want “vitamine D speelt een essentiële rol bij de spiercontractie”, legt dr. Bossy uit. Botpijn, vooral in de kleine gewrichten zoals de enkels, de rug en de ribben, kan ook wijzen op een tekort aan vitamine D.
De term ‘seizoensgebonden depressie’ komt vaak ter sprake tussen november en februari. “Verschillende studies hebben een verband aangetoond tussen een somber of zelfs licht depressief humeur – let op, dit is geen klinische depressie – en een lage vitamine D-spiegel”, voegt dr. Bossy toe.
Het belang van een bloedtest voor een goede diagnose
Andere, minder voor de hand liggende signalen van een tekort zijn onder andere hoofdpijn, tandpijn en spijsverteringsproblemen zoals een vertraagde stoelgang. Om zeker te weten of er sprake is van een tekort aan vitamine D, is een bloedtest noodzakelijk. “Een tekort bij volwassenen wordt vastgesteld wanneer de waarde lager is dan 20 nanogram per milliliter”, zegt dr. Bossy, “en ernstig bij minder dan 10 nanogram. Een optimale waarde ligt tussen 30 en 50 nanogram per milliliter. Bij zwangere vrouwen moet de waarde hoger zijn”.
Sommige groepen zijn gevoeliger voor een vitamine D-tekort, zoals rokers, omdat “tabak de opname van vitamine D vermindert”, aldus dr. Bossy.
De mogelijke gevolgen van een tekort aan vitamine D
De benodigde hoeveelheid vitamine D verschilt per leeftijd en de gevolgen van een tekort ook. Bij kinderen kan een “ernstig tekort rachitis veroorzaken, een groeistoornis waarbij de botten zacht worden en vervormen”, legt dr. Bossy uit.
Bij volwassenen kan een tekort leiden tot osteomalacie, “het verweken van de botten”, en osteoporose, “wat de botten brozer maakt en de kans op breuken vergroot”. Dit risico neemt toe naarmate men ouder wordt. Naast de gevolgen voor de botgezondheid zijn er ook cardiovasculaire risico’s, zoals hartaanvallen.
Hoe vul je een tekort aan?
Wanneer een tekort wordt vastgesteld door een arts, kan suppletie nodig zijn, vooral met vitamine D3. Dit gebeurt vaak in de vorm van ampullen met Uvedose, voorgeschreven op basis van de behoeften en het huidtype.
“De opname van UVB-stralen is minder bij een donkere huid dan bij een lichte huid, dus wordt er meer gesuppleerd”, legt dr. Bossy uit, “net zoals bij zwangere vrouwen, ouderen en mensen met een chronische ziekte. In de winter en bij gebrek aan zonlicht is het goed om de hele bevolking extra vitamine D te geven”.
Tips om je vitamine D-niveau op peil te houden
Een laatste tip? Probeer elke dag 15 tot 30 minuten zon te pakken. Vermijd echter de felle middagzon zonder zonnebescherming.
Vitamine D kan ook uit voeding gehaald worden, vooral uit dierlijke producten. “Bekende bronnen zijn vette vis zoals zalm, makreel, sardines, kabeljauwlever, visolie, eieren (vooral de dooier) en zuivelproducten”, zegt dr. Bossy. Voor plantaardige alternatieven kun je denken aan paddenstoelen, met name morieljes, eekhoorntjesbrood en cantharellen. De Hoge Gezondheidsraad adviseert een dagelijkse inname van ongeveer 15 microgram.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op de website van Marie Claire France.
