Het voorstel van de Europese Commissie om quota op te leggen voor de aanwezigheid van vrouwen in de raden van bestuur van grote beursgenoteerde ondernemingen werd voor het eerst voorgesteld in 2012 en vervolgens tien jaar bevroren. Tot nu toe is in de EU slechts 30,6% van de bestuursleden vrouw.
Er zijn ook aanzienlijke verschillen tussen de lidstaten. Zo is 45,3% van de bestuursleden in Frankrijk vrouw, tegen slechts 8,5% in Cyprus. In 2022 heeft minder dan 1 op de 10 grote beursgenoteerde bedrijven een vrouw als voorzitter of CEO. Sinds 2011 hebben landen als België, Frankrijk en Italië quota ingevoerd op dit gebied. Daardoor is de situatie duidelijk beter dan voorheen. In België is de vertegenwoordiging van vrouwen in de raden van bestuur van grote ondernemingen gestegen van 10% in 2008 tot 34% in 2021. Maar, zoals het gezegde luidt, er is nog steeds “ruimte voor verbetering”.
In 2022 zal minder dan 1 op de 10 grote beursgenoteerde ondernemingen een vrouw als voorzitter of ceo hebben
Als zij geen sancties willen oplopen, moeten Europese ondernemingen die de 40% niet halen in niet-uitvoerende bestuursfuncties (of 33% van de bestuursfuncties) voortaan maatregelen nemen om meer vrouwen aan de top te krijgen. Het doel van de richtlijn inzake vrouwen in raden van bestuur is de invoering van transparante aanwervingsprocedures in ondernemingen. Volgens de nieuwe regels moeten de lidstaten binnen twee jaar afschrikkende en evenredige sancties invoeren, zoals boetes voor ondernemingen die zich niet houden aan open en transparante benoemingsprocedures.
Een mooie stap voorwaarts, maar…
Terwijl we vaak ten onrechte denken dat de grote feministische vooruitgang werd geboekt door vorige generaties, hoe kunnen we dan verklaren dat we nog steeds zulke beperkende richtlijnen moeten ondergaan? Voor de 32-jarige Europarlementariër Manon Aubry is het antwoord duidelijk: “We moeten het uit ons hoofd zetten dat alle feministische gevechten zijn gewonnen. In de Europese Unie is er een loonkloof van 36,7% tussen mannen en vrouwen”, klinkt het. “Voordat ik op de lijsten van France Insoumise kwam, kwam ik uit de verenigingssector. Politiek is niet mijn eerste roeping. Ik had natuurlijk angsten, maar ik voelde dat ik, als ik dingen wilde laten gebeuren, geen andere oplossing had.”
Manon Aubry
Voor Manon Aubry legt deze richtlijn de vinger op een gebrekkig systeem. “De carrièrepaden van vrouwen zitten vol obstakels. Zwangerschap is een eerste blokkerende factor, evenals het virilisme dat in de zakenwereld blijft heersen. Mannen hebben elkaar altijd bevorderd. Laten we niet vergeten dat de richtlijn waarover we het hebben weliswaar van groot belang is, maar dat de betrokken vrouwen slechts 0,01% van de vrouwelijke werknemers uitmaken. We hebben het dus over een heersende elite. Maar hoe zit het met de anderen? Dat wil zeggen, de werknemers die het minimumloon ontvangen: tweederde is vrouw. Tijdens de COVID-19-crisis hebben we applaus gehad voor de caissières, zorgassistenten en verpleegkundigen, maar sindsdien zijn ze een beetje vergeten. Toch wordt, zoals we weten, 1 op de 2 van deze vrouwen tijdens haar loopbaan lastiggevallen op het werk. Psychisch en soms fysiek geweld is aan de orde van de dag. Als Europa helaas liever de ogen sluit voor deze ernstige problemen, kunnen we als (politieke) vrouw niet langer wachten. We moeten zo snel mogelijk handelen.”
De stem van Simone de Beauvoir
Voor Lara Wolters, een van de leiders van het dossier “Women on Boards” in het Europees Parlement, “zijn de meest succesvolle bedrijven – in termen van innovatie, productiviteit en creativiteit – die met de meest diverse raden van bestuur. Hun perspectief verruimt en hun bedrijfscultuur verandert in positieve zin. In dit stadium heeft geen enkel onderzoek echt gekeken naar de duidelijke sociale gevolgen van vrouwelijk management. Het zal enige tijd duren voordat we de vooruitgang die deze nieuwe quota mogelijk maken, nauwkeurig kunnen meten.”
“Maar naast de cijfers die de zuiver zakelijke vooruitgang laten zien die het gevolg is van de vervrouwelijking van managementposities, kunnen we aan de andere kant alleen maar de talrijke aberraties constateren van bedrijven als Twitter, waarvan de managementcomités tot op de dag van vandaag overwegend mannelijk blijven. Wij hebben deze richtlijn toegespitst op beursgenoteerde ondernemingen omdat wij weten dat de beslissingen die zij nemen – goed of slecht – een enorme impact hebben op de samenleving. Of het nu gaat om sociale of ecologische vooruitgang, ik ben ervan overtuigd dat de toekomst ons zal laten zien dat vrouwen een beslissende rol spelen in het veranderingsproces”, aldus Lara Wolters.
Lara Wolters
Maar zoals we allemaal weten, zullen deze bindende maatregelen niet voldoende zijn. Om echte vooruitgang te boeken, zal de samenleving zich nog steeds moeten organiseren. “Deze richtlijn is slechts een deel van een grote puzzel. Om op alle niveaus van de samenleving iets te veranderen, hebben we goede en beter toegankelijke kinderopvang nodig. We moeten ook het vaderschapsverlof uitbreiden en discriminatie bij aanwerving in bepaalde sectoren bestrijden. De detailhandel is een van de meest kritische sectoren voor wat betreft het personeelsbeheer. Deze zorgplicht, die erin bestaat de mensenrechten centraal te stellen bij de ondernemingen, zal de komende maanden een van mijn belangrijkste aandachtspunten zijn.
Voor Manon Aubry heeft elke vrouw, of ze nu in de politiek zit of niet, een rol te spelen in deze feministische strijd. “De meeste grote revoluties worden geïnitieerd door vrouwen. We zien dit momenteel in Iran, maar als we willen dat de dingen op de lange termijn veranderen, is het essentieel om verder te gaan dan deze strikt feministische cirkel. Ook mannen moeten solidair zijn met deze strijd en de nodige veranderingen doorvoeren. We moeten ook onthouden dat de gevechten die we dachten gewonnen te hebben, nooit voorgoed gewonnen zijn. Denk bijvoorbeeld aan het recht op abortus, dat momenteel wordt aangevochten in landen als Italië en Hongarije. Ik denk graag aan een uitspraak van Simone de Beauvoir die alle vrouwen in gedachten moeten houden: “Er is slechts een politieke, economische of religieuze crisis voor nodig om de rechten van vrouwen, onze rechten, in twijfel te trekken. Gedurende jullie hele leven moeten jullie waakzaam blijven.”
Lees ook: 25 duurzame cadeaus voor onder de kerstboom
