Alles draaiende houden met een voltijdse baan is bijzonder moeilijk. Dat toont de realiteit ook aan. Uit een onderzoek van Kind en Gezin bleek in 2018 al dat 40% van de gezinnen niet functioneert in een tweeverdieners- maar in een ‘anderhalfverdienersmodel’. Meestal kiezen vrouwen ervoor om deeltijd te werken, wat dan weer nadelig is voor de loonkloof.
Als een voltijdse werkweek 30 uren zou tellen, zouden koppels een betere taakverdeling bereiken en meer evenwicht ervaren tussen werk en privé. Dat bleek uit buitenlandse experimenten, zoals in Zweden. Economen waarschuwden echter ook voor de nadelige financiële gevolgen van de 30-urenwerkweek. Het zou de loonkosten immers flink doen stijgen, en België heeft al bijna de hoogste lasten op arbeid ter wereld.
Vrouwenbeweging Femma besloot vorig jaar als eerste Belgische bedrijf om het experiment uit te voeren. Ze hoopten daarmee bij te dragen tot een beter evenwicht tussen werk en privé van de personeelsleden en het maatschappelijk debat daarover te voeden. Werknemers konden kiezen tussen een kortere werkweek te presteren in 4 dagen van 7,5 uur of een werkweek van 5 dagen met kortere werkdagen. De eerste optie bleek uiteindelijk het meest populair.
“Met een volledige vrije dag hebt je iets meer vrijheid om bepaalde dingen in te plannen, dacht ik. Terwijl als je dan korter werkt, zit je toch nog ook altijd met de structuur van die dag. Nu had ik het gevoel dat er een grotere blok vrij kwam die ik kon inplannen. En anders zijn het overal kleine stukjes die vrijkomen. Een dag, dat is makkelijk af te blokken. En ook op het werk of extern is het makkelijker om te zeggen dat je op vrijdag niet werkt dan zeggen dat je maar tot half vier werkt”, aldus een werknemer van Femma.
Extra werknemers
Om het onderzoek zo goed mogelijk te doen verlopen, wierf Femma extra medewerkers aan en werd de arbeidsorganisatie aangepast. Elke kritische lezer merkt op dat hier voor vele werkgevers het schoentje al wringt. Extra werknemers betekent natuurlijk extra loonkosten en die zijn in België zoals eerder gezegd al niet goedkoop. Aan de keerzijde is het een goede oplossing om de werkloosheid aan te pakken. Minder werklozen betekent minder uitkeringen. Misschien is hier dan een opportuniteit om bedrijven met de 30-urenwerkweek te belonen?
Unsplash
De resultaten
Aan de start van het jaar moesten de werknemers van Femma aangeven aan welke activiteiten ze de gewonnen vrije tijd wensten te besteden. De populairste wensen waren: ‘mezelf ontspannen’, ‘sporten en bewegen’, ’tijd met de partner’ en ‘iets bijstuderen’. Nu weten we allemaal natuurlijk dat wens en werkelijkheid wel eens sterk kunnen verschillen van elkaar. Dat was ook nu niet anders. In realiteit besteedde de meerderheid zijn extra vrije uren aan: ‘huishouden’, ‘persoonlijke verzorging’ en ‘kinderzorg’. Toch gaven de werknemers van Femma aan zeer tevreden te zijn met deze vrijetijdsbesteding.
Evenwichtiger leven
Dankzij de 30-urenwerkweek ervaarden Femma werknemers een betere work-life balance, een daling van de werklast en algemene tijdsdruk. Dit kan te verklaren zijn aan de hand van de betere focus en efficiëntie waarmee gewerkt werd. Tot slot was er minder sprake van werk-privé conflicten. Aan dat laatste maken we ons allemaal wel eens schuldig. Denk maar aan even je boodschappenlijstje schrijven tussen twee meetings door of vroeger naar huis gaan om je kinderen op te halen en vervolgens thuis nog werk inhalen.
“Na een maandje uitproberen, voel ik mij toch al veel rustiger. Rustiger in mijn hoofd, maar ook rustiger in mijn hart. Door de vrijgekomen tijd, kan ik mijn huishouden toch wel beter organiseren. Verloopt de zorg voor mijn kindjes toch wel iets vlotter (lees: een mindere stressy mama). En kan ik iemand anders ook eens een dienst bewijzen, zonder mijzelf te moeten wegcijferen”, vertelt een werknemer van de vzw.
Sommige personeelsleden hadden het gevoel sneller te moeten werken of werkten meer uren dan initieel afgesproken. Maar zeker niet iedereen. Een groot deel van het personeel gaf aan dat de 30-urenwerkweek hen in staat stelt om (beter) tot aan hun pensioenleeftijd te werken.
Gendergelijkheid
In theorie zou de 30-urenwerkweek voor meer gendergelijkheid moeten zorgen door een gelijkere verdeling van betaald werk en zorgarbeid tussen mannen en vrouwen. De werknemers van Femma beamen dit. Na een jaar werken volgens de nieuwe arbeidsorganisatie was er sprake van een grotere tevredenheid over de organisatie en verdeling van huishoudelijke taken. Ook over de organisatie van kinderzorg en de verdeling ervan met de partner was er opmerkelijk meer positieve feedback.
Huishoudstress
Ook al wenste de meerderheid aan de start van het jaar meer tijd aan zelfverzorging te besteden, ging uiteindelijk bijna alle aandacht naar huishoudelijk werk. Wat vooral verrassend hieraan is, is dat werknemers minder huishoudstress ervoeren en minder gingen multitasken. Er is namelijk meer tijd en aandacht voor individuele karwijen.
“Wat dat huishoudelijk werk en dat zorgwerk betreft, door het feit dat dat minder onder druk staat, wordt dat dan ook gewoon prettiger eigenlijk. Dan is een maaltijd bereiden gewoon iets wat ook een zenoefening kan zijn.”
Focus op het gezin
Doordat ouders meer tijd hebben en vaker thuis zijn, ging er meer aandacht naar de kinderen en minder naar vrienden. Gezinnen verschoven namelijk van het samen zijn naar het samen doen. Vooral ouders met jonge kinderen zijn meer betrokken in de opvoeding en de begeleiding van hun kinderen.
Toen ik nog voltijds werkte, ging heel het weekend op aan huishoudelijke klussen. Ik poetste, deed boodschappen, de was en strijk. Al die dingen doe ik nu op vrijdag, de dag dat ik niet werk. Plots is er tijdens het weekend ruimte voor bijvoorbeeld spontane uitstapjes. Of tijd om te lezen.”
Wat zeggen de kinderen?
Unsplash
De eerdergenoemde resultaten zijn de visie van werknemers en ouders, maar hoe hebben de kinderen zo’n 30-urenwerkweek ervaren? De kinderen van het personeel van Femma gaven aan de rustige(re) avonden te appreciëren. Ze voelden een duidelijk verschil tussen de aanwezigheid van stress en het wegvallen ervan. Daarbij waren ze gelukkiger met de aanwezigheid van hun ouders en apprecieerden zij aanklampbare ouders.
Wat nu?
Ondanks de vele positieve resultaten van het actieonderzoek is het niet zo dat elk bedrijf nu zomaar moet overstappen op een 30-urenwerkweek. Hier komt namelijk veel bij kijken alvorens je zoiets doorvoert. Het systeem is, net zoals elk systeem, geen one-size-fits-all. Het zal daarbij zeker en vast niet in elke bedrijfstak even goed werken. Wanneer je als bedrijf wel besluit de nieuwe 30-urenwerkweek in te voeren, laat je dan bijstaan door experten en coaches. Een cultuurverandering als deze is voor niemand makkelijk en vraagt doordachte communicatie en coaching.
De werknemers van Femma werken ondertussen terug voltijds, al wil de vzw de kortere werkweek graag definitief invoeren voor eigen personeel. Het bekijkt hier momenteel de mogelijk rond.
Wat vind jij? Sta jij maandag aan het bureau van je baas de 30-urenwerkweek te promoten?
Lees meer Marie Claire op: In New York betalen vrouwen niet langer meer voor de kapper dan mannen, #Kijknietweg van grensoverschrijdend gedrag in de cultuur- en sportsector en Belg haalt minder geluk uit het werk door de coronacrisis.
