Eerder verschenen in Marie Claire België – juli 2017
Alleen op reis gaan, doe je als vrouw meestal door een samenloop van omstandigheden, zelden uit eigen wil. Maar na die eerste keer zijn er veel die er opnieuw voor gaan. En dit keer omdat ze het heel graag willen. “Het was een belangrijke beslissing in mijn leven”, erkent Katrien (46), communicatiecoach met een specialisatie in burn-outpreventie. Ze is net terug van haar eerste soloreis in Thailand.
“Nu weet ik van mezelf dat ik het kàn, maar ook dat alleen reizen iets is dat ik fijn vind!” Ze droomde al lang van deze reis, maar stelde ze steeds uit wegens te duur, de vliegangst van haar partner of gebrek aan vakantiedagen. “Toen ik alleen kwam te staan, was er niets meer dat me tegenhield.” Voor het eerst alleen op reis, en voor het eerst buiten Europa. “Ik was niet bang om alleen te zijn, maar wél dat ik me zou vervelen. Dat ik zou zitten kniezen. Maar ik had mijn reis goed voorbereid en was constant in beweging, ik heb me geen seconde verveeld.”
Voor Katrien was verveling een rem, voor andere vrouwen is het de angst voor eenzaamheid, onveiligheid, of de stress om vreemden te moeten aanspreken. Een eerste stap om je vrees te overwinnen, is ze een naam te geven. “Gaat het om een specifieke angst, dan kan je erop anticiperen en je voorbereiden. Tegen een onbestemd angstgevoel kan je weinig aanvangen… Behalve thuisblijven!”, onderstreept Irene Zeilinger, die lesgeeft in zelfverdediging. “Vage angsten worden overgedragen door opvoeding, door de media… Ze geven ons de indruk dat het heel gevaarlijk is om als vrouw alleen te reizen. En de sector anticipeert hierop: reisagentschappen bieden een security package aan, de meeste reisgidsen geven aan of een bestemming wel veilig is voor vrouwen…
Het is niet overal even gevaarlijk en bovendien zijn vrouwen niet de groep die het vaakst getroffen wordt door agressie in het openbaar!” Aude (30) denkt er ook zo over. Ze schrijft momenteel een e-book over het onderwerp. “Volgens mij kan je 8 van de 10 remmingen overwinnen. Je weet immers niet altijd hoe je in die omstandigheden reageert, je zou weleens heel aangenaam verrast kunnen worden!”
Wat is gevaarlijk?
De eerste raad die Aude ons meegeeft, is de volgende: praat niet over je plannen voordat je zelf helemaal overtuigd bent dat je alleen op reis wilt. Mensen om je heen zullen de eersten zijn om het uit je hoofd te praten… omdat ze hun eigen angsten op jou projecteren. “Ik denk bijvoorbeeld aan jongere meisjes, wier ouders volledig flippen bij de gedachte alleen al. Ik heb mijn eigen ouders toen gerustgesteld door een veilige bestemming te kiezen, en te beloven dat ik regelmatig contact zou houden via Skype.” Want alleen met je rugzakje door Thailand reizen, is uiteraard heel anders dan op reis gaan naar de Democratische Republiek Congo. Sommige bestemmingen worden om veiligheidsredenen afgeraden, dat moet je zeker vooraf checken op de website van het Ministerie van Buitenlandse Zaken*.
En wat je ‘kwetsbaarheid’ betreft: die is soms groter in een Europese hoofdstad dan in het buitenland! “Persoonlijk voel ik me bijvoorbeeld veiliger in Bangkok dan in Brussel”, roept Aude uit. “In Thailand zijn de mensen heel respectvol, terwijl er in Brussel wijken zijn waar ik beter geen rok kan dragen! Om rustig te reizen, selecteer ik mijn bestemmingen in functie van hoe oké man/vrouwrelaties in dat land zijn.” Irene raadt toch aan om vooraf gegevens op te zoeken van lokale vrouwenorganisaties, kwestie van te kunnen reageren in geval van nood, “voor jezelf of voor iemand anders.”
Een stevig zelfvertrouwen helpt ook bij problemen. Zo hou je bedriegers en opdringerige mensen beter op afstand. “Want dat is iets wat je uitstraalt door je manier van communiceren en je lichaamstaal. Je kan mensen aanzetten tot meer respect voor jouw grenzen.” Maar daarvoor moet je ze zelf wel goed kennen. “Je moet beginnen met zelfrespect, en ook niet te veel van jezelf eisen”, raadt Aude aan.“Waarom zou je per se buiten de platgetreden paden moeten lopen? Er is geen krachttoer die je moet uithalen, je hebt niets te bewijzen. Het is niet omdat je reis veel gekost heeft, dat je daarom van hot naar her moet rennen. Je moet enkel doen wat je zelf wilt!”
*https://diplomatie.belgium.be/nl/Diensten/Op_reis_in_het_buitenland/reisadviezen
Vrijheid
Volledige vrijheid. Dat is het sleutelwoord van dit avontuur. Zolang je het niet zelf beleefd hebt, blijft het een abstract concept. “Toen ik tijdens mijn eerste reis door de straten van Bangkok liep, werd ik overvallen door een gevoel van totale vrijheid en anonimiteit. Ik kon absoluut alles doen wat ik wilde, ik voelde me de koningin van de wereld. Dat was een sleutelmoment.” Een revelatie bijna. “Ik had het er laatst over met mijn vriend. Samen en alleen reizen is echt niet dezelfde ervaring. Het is fantastisch om iets mee te maken en dat te delen met je geliefde, maar de basis is anders. Je kan het echt niet vergelijken met het moment waarop je alleen in het vliegtuig gaat zitten, volledig anoniem, met totale vrijheid over de invulling van je tijd. Het is een afspraak met jezelf.”
De prijs die je voor deze vrijheid moet betalen? Je moet alles zelf regelen en beheren, en je kan enkel op jezelf rekenen. “Je bent de baas, maar dat is ook vermoeiend, want alle beslissingen neem je zelf”, vervolgt Aude. “Volg vooral je eigen ritme. Het is niet nodig om zoveel mogelijk van het land te zien, daarmee oogst je schuldgevoelens en vermoeidheid. Je verpest er je eigen humeur mee!” Aan de andere kant zijn de beloning en de voldoening van alleen reizen groot. Katrien ging naar huis met meer zelfvertrouwen. Ze kon ook beter naar haar eigen behoeften luisteren: “Ik heb gewrichtsproblemen. Maar als ik met iemand anders reis, heb ik de neiging om door te zetten, om de andere persoon niet tot last te zijn. Nu ik alleen reisde, moest ik wel goed voor mezelf zorgen.”
Alleen of eenzaam?
Wegen de eenzame momenten op de duur niet te zwaar door? Niet altijd. Want als je alleen reist, ben je ook meer beschikbaar. Je staat meer open voor anderen, voor ontmoetingen. “In sommige landen is een meisje dat alleen reist, iets vreemds, een beetje mysterieus zelfs”, lacht Aude. “Dat wekt vooral sympathie op, mensen die belangstelling tonen, die je willen helpen.” Katrien nuanceert: “Ik heb zelf niet met zoveel mensen kennisgemaakt. Ik denk dat je niet moet vertrekken met de verwachting dat je mensen gaat ontmoeten, maar met het idee dat je goed alleen kan zijn.”
Zo heeft Aude bijvoorbeeld ontdekt dat ze het heerlijk vond om alleen te eten: “Ik ga ergens in een klein eethuisje zitten en kijk naar de mensen die langslopen. Wanneer je plezier begint te krijgen in zaken waar je tegenop zag, ben je goed bezig.” Iedere vrouw heeft andere trucjes om het gevoel van eenzaamheid tegen te gaan. Aude ontwikkelde een beautyritueel: elke avond pamperde ze zichzelf met een goed boek, olie op haar huid en een meditatiemoment. “Mijn feelgood-techniek is simpel: zorg voor jezelf en verwen jezelf.” Katrien hield een dagboek bij, waarin ze haar gedachten neerschreef “alsof ik ze met iemand deelde.”
Delen
“Reizen is inderdaad zoveel meer dan landschappen en grondstoffen consumeren, het gaat vooral om de uitwisseling met de mensen”, zegt Irene Zeilinger. Om deze mooie waarde voluit te doen schitteren tijdens onze reis, is het interessant om vooraf na te denken over de vraag: “Wat kan ik zelf in ruil geven?” Tijd als vrijwilliger bij een lokale organisatie? Aandacht om mijn ecologische voetafdruk zo klein mogelijk te houden? Mijn geld op een verantwoorde en ethische manier uitgeven, zodat de ongelijkheid in het land vermindert? Je zal met zoveel meer voldoening op je avontuur terugkijken…
Drie vragen aan Irene Zeilinger
Irene Zeilinger is lerares zelfverdediging, avontuurlijke reizigster en stichtster van de vzw Garance tegen gender-gelinkt geweld.
Editions Zones
Waar moet je aan denken wanneer je als vrouw alleen naar het buitenland gaat?
“Ik ben geen fan van lijstjes met do’s & don’ts. Dat geeft een te vastomlijnd idee van de ander. Zoals die raad om je schouders te bedekken… Het volstaat om aandachtig te zijn en de lichaamstaal van de ander te analyseren om te merken of ons gedrag storend is. Het beste is volgens mij om te observeren wat de vrouwen in het land doen. Je zal een grote diversiteit qua gedrag en kleding zien… Daarin kan je je eigen vrijheidsmarge bepalen binnen die cultuur. In een samenleving wordt onze vrijheid altijd beperkt door de vrijheid van de ander. Als je alleen reist, doe je dat waarschijnlijk niet alleen voor de mooie landschappen, maar ook om in contact te komen met de bevolking. In die interactie moet je altijd aandacht hebben voor de grenzen van anderen. Je voelt meestal aan of je acties de andere persoon ongemakkelijk maken.”
Wat moet je doen of zeggen om de angel uit een conflict te halen?
“Een attitude die laat zien: ‘het spijt me, dit wilde ik niet’, zoals een stap achteruitzetten, een sussende beweging maken met je handen naar beneden toe, en glimlachen. Om te laten zien dat je het goed bedoelt. Maar dit geldt enkel als de ander jou ook met respect behandelt! Als de ander je grenzen overschrijdt, moet je onmiddellijk laten zien dat je het er niet eens mee bent. Daarvoor recht je je rug en maak je jezelf groter, je kijkt de ander recht in de ogen en je maakt een handgebaar dat ‘stop’ betekent, zonder glimlach, om te laten zien dat het je menens is.”
Wat is de beste verdediging als een man agressief is?
“Er is niet één verdediging die in alle situaties de beste is, er zijn verschillende strategieën in functie van het moment en van hoe je je voelt: de ene keer ga je er geen moeite mee hebben om iemand af te wimpelen, de andere keer moet je op andere strategieën terugvallen, zoals wegvluchten, een verbale confrontatie aangaan (duidelijk stellen wat je wel en niet wilt), luid roepen zodat de agressor een publiek krijgt, hulp zoeken (omstaanders vragen om assistentie, hen vragen om de politie te bellen), of een paradoxale interventie (iets zeggen dat volledig absurd is om de ander te destabiliseren). En als allerlaatste, als er echt geen andere manier is, fysieke verdediging. Dat kan je leren, daar organiseren wij opleidingen voor. We zien trouwens vaak dat vrouwen zich inschrijven wanneer ze een reis plannen.”
In Vlaanderen zijn er verschillende zelfverdedigingscursussen voor vrouwen, o.a. Wing Tsun Vlaanderen. www.vwto.be
