De vrouwenbeweging Femma/Vie Féminine gaat het dit jaar voor ons testen.
De cijfers
- 4 op de 10 jonge ouders slapen minder dan 6 uur.
- Mannen besteden 6 uur meer aan betaald werk per week, maar vrouwen zijn 9,55 uur meer bezig met het huishouden en kinderzorg. Mannen hebben gemiddeld zes uur meer vrije tijd.
- 58,8% van arbeid is België is onbetaald.
- Van alle gezinnen met kinderen is één op de vijf een eenoudergezin.
Getuigenissen
Claire
“Ik ben doodmoe van al dat combineren. Mijn leven voelt als een snelle aaneenschakeling van heel veel acties. Op het werk doe ik online boodschappen en plan ik doktersbezoeken. Na het werk klap ik de laptop open om letterlijk tussen de soep en de patatten werk in te halen. ´s Avonds plof ik uitgeput in bed. Dan moet ik de volgende dag nog plannen: wie moet overal waar zijn? Wie heeft wat nodig? Meestal kan ik niet goed inslapen. In mijn hoofd blijf ik in organisatiemodus. Als de baby dan ´s nachts nog wakker wordt, ben ik echt uitgeput. Ik voel me vaak alleen in mijn ratrace.”
Claire, mama en plusmama van 4, getuigt over haar work life balance. Kan je zelf de combinatiestress te lijf gaan met doorgedreven time management? Of schort er iets aan de organisatie van onze samenleving? Want combineren blijkt een structureel probleem te zijn: één werknemer op vijf kan werk en privé nauwelijks combineren. Bij vrouwen ligt de druk hoger. Zij hebben gemiddeld zes uur minder vrije tijd per week dan mannen. Vrouwen gaan steeds meer buitenhuis werken, terwijl ze het leeuwendeel van de zorg- en huishoudelijke taken blijven opnemen. En dat geldt ook voor vrouwen zonder kinderen.
Unsplash
Maya
Maya is een alleenstaande dertiger en zegt hierover:
“De focus ligt meestal op mensen met kinderen. Dat stoort mij niet echt, maar het is wel iets waar ik in het dagelijkse leven tegenaan loop. Mensen begrijpen vaak niet waarom ik 4/5de werk. Dat lijken privileges voor mensen met kinderen. Terwijl ik het belangrijk vind om tijd te hebben voor mezelf en er te kunnen zijn voor mensen die me nodig hebben.”
Van 38 naar 30, ook voor mannen
Vrouwenbeweging Femma zette de 30-urenwerkweek enkele jaren geleden terug op de maatschappelijke agenda. Ilse De Vooght en Jeroen Lievens, beleidsmedewerkers bij Femma:
“In 2013 lanceerden we de idee van de kortere werkweek. De reacties waren overweldigend. Sommigen vonden de 30-urenwerkweek te gek voor woorden. Maar na studiewerk en werkbezoeken in het buitenland konden wij alleen maar besluiten dat arbeidsduurvermindering goed is om evenwichtiger te combineren, om mannen en vrouwen gelijkere kansen te geven en om een aantrekkelijke werkgever te zijn. Daarom beten wij ons vast in het thema. We wakkerden het maatschappelijk debat aan.”
En ja, Work life balance is ook een uitdaging voor mannen. Brits auteur en comédienne Caitlin Moran ontketende op haar Twitterfeed een vulkaan van mannelijk leed toen ze vroeg naar wat er moeilijk was aan man-zijn: combineren, mogen zorgen, competitiedruk, stereotiepe rolpatronen.
Gijs, papa van drie kleine kinderen is minder zwaar op de hand:
“Mijn partner en ik krijgen alles georganiseerd omdat wij flexibele werkuren hebben en dichtbij ons werk wonen. Gelukkig maar. In een 9-to-5 regime zou combineren onmogelijk worden. De grootouders wonen veraf. Kleine kinderen vragen veel zorg en ik wil ook tijd met hen doorbrengen. Daarom nam ik enkele maanden geleden 1/5 ouderschapsverlof. Zo koop ik tijd om alles op elkaar af te stemmen.”
Welvaart – welzijn
Minder werken is geen nieuwe strategie om beter te leven. In de laatste 100 jaar werd de werkweek stelselmatig korter. We werkten steeds slimmer, efficiënter en minder. In het begin van de 20ste eeuw waren in fabrieken werkweken van meer dan 60 uur standaard. In de jaren ‘50 daalde de arbeidsduur naar 45 uur per week. Begin jaren 70 was de 40-urenwerkweek een feit. Vanaf toen stopte de collectieve arbeidsduurvermindering. We stapten over op individuele regelingen zoals ouderschapsverlof of tijdskrediet en konden zo tijdelijk op de pauzeknop duwen.
Het zijn vooral vrouwen uit tweeverdienersgezinnen die deze zorgverloven opnemen. Maar voor eenoudergezinnen liggen de uitkeringen te laag en ze maken er weinig gebruik van. Een goed evenwicht tussen werk en privé lijkt zo een luxegoed voor de happy few. Nochtans, beargumenteert journalist Rutger Bregman (De Correspondent), zou de 30-urenwerkweek “goed zijn voor zowat alles: work life balance, werkgelegenheid, stress- en burn-out reductie, klimaat, …”.
Geen wondermiddel
Ilse De Vooght is genuanceerder:
“De kortere werkweek is geen wondermiddel. Zo leidt de 30-urenwerkweek enkel tot gelijkere verdeling van betaald werk en zorgarbeid tussen vrouwen en mannen als we niet zo stereotiep denken over vrouwelijke en mannelijke rollen. En zo zal de 30-urenwerkweek alleen maar leiden tot onthaast-er leven als we onze honger naar steeds meer hebben en beleven kritisch in vraag stellen.”
Ook Erwin Ollivier, General Manager van Athlon, een bedrijf voor autoleasing en mobiliteitsoplossingen en winnaar van de Wo.men@Work Award in 2016, heeft bedenkingen:
“gendergelijkheid bereik je als je als man of vrouw niet hoeft te kiezen tussen je gezin en je carrière.”
Hij ziet het op dit moment in zijn bedrijf niet mogelijk om werk te maken van een 30-urenwerkweek: “In de huidige context van hoogconjunctuur is er krapte op de arbeidsmarkt en heb ik mijn collega´s en hun expertise hard nodig. Bovendien bemoeilijkt de internationale bedrijfscontext het experimenteren met arbeidsduurvermindering.”
Ollivier is de idee van een 30-urenwerkweek wel genegen omdat “het ons uitdaagt om niet alleen te denken in de maximalisatie van alles. De overheid, bedrijven en individuen willen steeds meer. De focus ligt heel erg op meer consumptie en meer welvaart. De idee van de 30-urenwerkweek is dat we eerder denken in welzijn. Hoe kan de welvaart ten dienste staan van welzijn en niet omgekeerd?”.
30-uren werken moet voor hem wel een vrije keuze blijven. “Als de 30-urenwerkweek de norm wordt, moet het voor werknemers nog altijd mogelijk zijn om meer te werken zonder extra kost van overuren voor de werkgever.”
The proof of the pudding is in its eating
Is de 30-urenwerkweek haalbaar en heeft ze de verhoopte effecten? In Zweden zijn er voorbeelden van bedrijven waar men tegen hetzelfde loon minder ging werken. De werknemers van het Toyota Service Center in Göteborg werken 30 uur per week met loonbehoud. De werknemers zijn minder vaak ziek, minder gestresseerd en maken minder fouten. Gecombineerd met de invoering van 2 shiften zorgde de 30-urenwerkweek voor een stijging van de bedrijfswinst met 25%.
Brath, een bedrijf in Stockholm dat gespecialiseerd is in zoekmachineoptimalisatie, wou een aantrekkelijke werkgever zijn en startte in 2012 met een 6-urenwerkdag zodat collega´s beter konden combineren. Ook Brath zag de productiviteit stijgen.
In eigen land stapt Femma in 2019 over op de 30-urenwerkweek en meet men de effecten bij collega´s, hun partners en kinderen. Jeroen Lievens:
“Dit actieonderzoek is grensverleggend en spannend. Wij zijn erg nieuwsgierig naar hoe mensen hun vrijgekomen tijd invullen; naar de haalbaarheid ervan voor leidinggevenden; naar de effecten van een kortere werkweek op gezondheid, op betrokkenheid of empathie voor anderen, op de taakverdeling tussen partners, op de beleving van gezinstijd. We meten onder begeleiding van de VUB zodat de resultaten kunnen bijdragen tot een kwaliteitsvolle discussie over de valkuilen en de kansen van een 30-urenwerkweek.”
Op www.gerichtopevenwicht.be vind je alle informatie over het actieonderzoek van Femma en over evenwichtig combineren van werk en privé.
Dit artikel verscheen in het januarinummer van Marie Claire België.
