Nu we de zon steeds minder vaak te zien krijgen, lijkt het gevaar voor uv-schade geweken, maar niets is minder waar. Huidkanker, zowel non-melanoom als kwaadaardig melanoom, is wereldwijd de meest voorkomende vorm van kanker volgens Euromelanoma. Om een beter inzicht te krijgen in hoe je de ziekte ontdekt en je ertegen beschermt, gingen we te rade bij dokter Samira Baharlou, hoofd ageing & esthetics van het departement dermatologie in het Universitair Ziekenhuis van Brussel.
Hoe vaak moet je je moedervlekken laten checken?
Hoewel het hoe dan ook belangrijk is om je moedervlekken in de gaten te houden, bestaat er volgens dokter Baharlou geen universeel antwoord op de vraag hoe vaak je dat moet laten doen. “Hoe vaak je moet gaan, hangt af van de categorie waartoe je behoort. Zo zijn er mensen met een hoog risico op het ontwikkelen van een melanoom en mensen waarbij het risico lager is. Heb je bijvoorbeeld meer dan 100 moedervlekken, licht haar, lichte ogen en een lichte huid dan behoor je tot de hoge risico categorie. Maar ook als je vaak verbrand bent geweest, veel naar de zonnebank ging of familieleden hebt waarbij huidkanker werd vastgesteld, behoor je tot deze categorie”, vertelt dokter Baharlou.
Tot slot behoren ook zij die vaak buiten zijn tot de hoog risico categorie zegt de dokter: “Je hoort wel eens de term uv-kilometers. Het is niet belangrijk hoe oud je bent, maar hoeveel je bent blootgesteld aan de zon. Het kan perfect zijn dat iemand heel jong die altijd buiten werkt veel meer uv-kilometers op de teller heeft dan iemand die veel ouder is maar altijd binnenzit.”
Gebruik de ABCDE-regel
Of je nu tot de hoog of laag risicogroep behoort, het is hoe dan ook belangrijk om je moedervlekken nauwgezet op te volgen. Als je zelf een schatting wil maken of je risicovolle moedervlekken hebt, dan kan je gebruikmaken van de ABCDE-regel waarbij elke letter een bepaald risico aangeeft.
A van asymmetrie: de vlek vertoont asymmetrie.
B van border: de vlek heeft een grillige rand.
C van color: de kleur van de vlek is donker of er zijn meerdere kleuren zichtbaar.
D van diameter: de vlek heeft een diameter van meer dan 6 millimeter.
E van evolutie: je merkt dat de vlek verandert. Hij begint bijvoorbeeld te bloeden of groeit.
Beantwoordt je vlek aan een van deze criteria, dan is het goed idee om eens bij een dermatoloog langs te gaan. toch hoef je volgens dokter Baharlou niet meteen te panikeren. “Er bestaat ook zoiets als ouderdomswratjes, die zijn ook gepigmenteerd en kunnen lijken op een melanoom. Een dermatoloog kan meteen het onderscheid maken tussen de twee”, vertelt ze.
Huidkanker zonder melanoom
Naast huidkanker door een melanoom bestaan er ook andere vormen van huidkanker. “De niet melanocitaire huidkankers komen zelfs nog vaker voor”, weet dokter Baharlou te vertellen, “Die ontstaan vaak op plekken die worden blootgesteld aan de zon en zien eruit als letstels. Het zijn kleine korstjes of wondjes die maar niet genezen. Het voordeel van dit soort kankers is dat ze niet uitzaaien. Als ze worden weggesneden zijn ze ook echt weg.”
Onverwachte bronnen van uv-straling
Hoewel het algemeen geweten is dat je in de zomer risico loopt op uv-schade, zijn er nog veel meer manieren waarop je schade kan oplopen. Zo vertelt dokter Baharlou dat je je bijvoorbeeld ook bij bewolkt weer goed moet beschermen. “Vanaf het moment dat er buiten licht is, is er uv-straling, ook als je de zon niet ziet”, vertelt ze. Daarnaast legt ze uit dat je binnen niet per se veilig bent. Zit je bijvoorbeeld naast het raam, dan kan je even goed uv-straling oplopen aangezien glas de straling niet tegenhoudt. Neem je het vliegtuig, dan wordt het risico nog groter omdat je hoog in de lucht dichter bij de zon bent.
Daarnaast is er ook nog het risico van uv-licht bij het aanbrengen van gelnagels. Het is hier een beter optie om te kiezen voor een lamp met ledverlichting, maar ook dat is volgens dokter Baharlou niet volledig zonder risico’s. “In ledlampen zit blauw licht, net zoals in de schermen van gsm’s of computers, dat licht kan vooral bij donkerdere huidtypes pigmentvlekken opwekken. Die zijn niet gevaarlijk, maar kunnen wel esthetisch storend zijn”, legt ze uit. Tot slot is het ook opletten in de sneeuw of op het water, omdat het licht hierop weerkaatst, wordt het risico op schade groter.
Hoe bescherm je jezelf tegen huidkanker?
Tijdens de zomermaanden is het hoe dan ook belangrijk om je voldoende in te smeren. Dokter Baharlou raadt dan aan om dit proces om de twee uur te herhalen. “Het is ook belangrijk dat je je in de winter insmeert, maar dan volstaat één keer per dag al”, legt ze uit. Daarnaast geeft ze aan dat het belangrijk is om genoeg te smeren. “De factor die op het product staat, wordt alleen bereikt als je er een goede laag van aanbrengt. Zo hebben studies aangewezen dat het beter is als je je twee keer na elkaar insmeert omdat je de eerste keer nog veel plekken onbewust overslaat.”
Wat de producten zelf betreft, zijn er volgens dokter Baharlou nog een paar belangrijke verschillen. Zo zou crème het best beschermen, gevolgd door zonnemelk. Een verstuiver zou de minste bescherming bieden. “Het is ook belangrijk om te weten dat er twee soorten zonnebescherming zijn. Er zijn producten met minerale filters die het licht reflecteren en meteen werken als je ze gebruikt. Maar er zijn ook producten met chemische filters die de uv in warmte omzetten en pas na 20 tot 30 minuten werken”, verklaart dokter Baharlou.
Shop onze favoriete uv-bescherming
Lees ook: 5 tips voor eczeem in de winter: zo bescherm je je huid
