De menopauze begint gemiddeld rond de leeftijd van 50 jaar en is de levensfase die wordt gekenmerkt door het stoppen van de eierstokfunctie tussen de 45 en 55 jaar. We spreken van menopauze als je een jaar lang niet hebt gebloed, maar de menopauze treedt niet van de ene op de andere dag in. De menstruatiecyclus wordt eerst langer. Je krijgt onregelmatig bloedverlies, nu eens meer, dan weer minder. De productie van hormonen, progesteron en oestrogeen, neemt geleidelijk af tijdens wat gekend staat als de perimenopauze.
Lees ook: Helft Belgische vrouwen weet niet hoe menopauze eraan toegaat.
Vrouwen brengen één derde van het leven in menopauzale toestand door, maar toch is het woord menopauze vaak nog een taboe, hoewel erover praten met je arts en mensen om je heen kan helpen om te gaan met de problemen die zich voordoen. Niet alle vrouwen hebben dezelfde overgangsklachten, maar we kunnen er niet omheen dat hormoontekort gevolgen heeft voor het welzijn en de gezondheid.
Is een hormoonkuur nodig tijdens de menopauze?
“Een hormonale substitutietherapie of HST is niet alleen een mogelijke therapie tijdens de menopauze, maar ook de meest effectieve behandeling voor opvliegers. Bovendien voorkomt de therapie osteoporose en wervelkolom- of heupfracturen die met deze onvermijdelijke verandering gepaard gaan”, verklaart Herman Depypere, vice-voorzitter van de Belgische Vereniging voor Menopauze (BVM). Bijna 1 op de 2 vrouwen, zo’n 46%, zegt echter geen actie te hebben ondernomen nadat ze merkten dat hun menstruatie langer dan drie maanden was uitgebleven.
Dit cijfer kan verklaard worden door een Amerikaanse studie die twintig jaar geleden werd uitgevoerd en waarin hormoontherapie in verband werd gebracht met een hoger risico op borstkanker. Dat onderzoek heeft een enorme aversie opgewekt tegenover hormonen. Intussen weten we dat, als er een verhoogd risico is, de behandeling een reeds bestaande kanker kan doen groeien maar nooit kan doen ontstaan. HST bestaat uit het toedienen van oestrogeen en progesteron, via een gel of spray op de huid en capsules.
“Als je op jonge leeftijd, rond je veertigste, door de menopauze gaat, is het van essentieel belang dat je de kuur tot je vijftigste volgt, omdat vrouwen dan een verhoogd risico lopen op osteoporose en hart- en vaatziekten”, zegt Dr Anne de Kervasdoué, auteur van La Vie intime des Femmes. Wanneer je rond je vijftigste, de gemiddelde leeftijd, in de menopauze komt, heb je een keuze, maar het blijft belangrijk een arts te raadplegen om de balans van je gezondheid op te maken en de verhouding tussen voordelen en risico’s te beoordelen.
Indien je de behandeling tijdens de eerste twee jaar van de menopauze start, kan ze helpen bij opvliegers, vaginale droogheid, vermoeidheid, pijnlijke gewrichten en slaap- en stemmingsproblemen (vaak het gevolg van een hormonendaling). Ze helpt ook om op gewicht te blijven door spiermassa te bevorderen in plaats van vetmassa en vertraagt de veroudering van de huid door het gebrek aan hormonen. “Zelfs als je deze symptomen niet hebt, is er geen garantie dat de menopauze geen gevolgen op langere termijn zal hebben voor de botten, het hart en de slagaders. Het is belangrijk te weten dat het sterftecijfer tussen de leeftijd van 50 en 60 jaar daalt bij vrouwen die HST nemen”, aldus de gynaecoloog. Een hormoontherapie opstarten betekent niet dat je die tien jaar lang moet volgen. Je kan testen en stoppen wanneer je wilt, en je moet begeleid worden door een arts om een weloverwogen keuze te kunnen maken.
Lees ook: Meer dan 50% van de vrouwen verbergt menopauze voor partner.
Welke hulmiddelen kan je gebruiken?
FYTO-OESTROGENEN VOOR EEN BEETJE FRISHEID
Opvliegers zouden het gevolg zijn van de hyperstimulatie van de hypofyse (een hormoonklier, nvdr.) op de eierstokken. Ze worden gekenmerkt door plotselinge warmte-opwellingen, vaak gevolgd door zweten. Ook nachtelijke transpiratie is een vaak voorkomende klacht. De frequentie en intensiteit van opvliegers variëren van dag tot dag en van vrouw tot vrouw. Ze worden geclassificeerd als vervelende maar niet ernstige symptomen, maar wanneer ze zeer sterk en frequent zijn, kunnen ze op lange termijn leiden tot cognitieve stoornissen.
Het is moeilijk om ze op een natuurlijke manier te beperken. “Van fyto-oestrogenen uit bepaalde plantenextracten is niet aangetoond dat ze echt werken. Sommige vrouwen zeggen dat plantaardige oestrogenen goed voor hen zijn en dat het geen kwaad kan om ze te proberen. Maar verzachten de symptomen na drie maanden niet, dan werken ze niet voor je”, merkt arts en schrijver Martin Winckler op in het boek C’est mon corps. Het gaat om extracten uit soja, salie en hop. “Voor vrouwen op wie de fyto-oestrogenen geen effect hebben, kan ashwagandha, een adaptogene plant, interessant zijn. De plant kalmeert het zenuwstelsel door cortisol te reguleren”, legt Caroline de Blignières, mede-oprichter van het merk, uit.
SPORT EN GEZONDE VOEDING VOOR EEN LICHAAM IN EVENWICHT
Zonder oestrogeen slaat het lichaam gemakkelijker vet op in de buik. “Het lichaam krijgt een nieuwe vorm, wat vaak moeilijk is om te aanvaarden, maar bovenal is het vet gevaarlijk voor de gezondheid omdat het gepaard gaat met cardiovasculaire risico’s. Op je figuur letten is niet alleen een kwestie van esthetiek”, zegt diëtiste Nadine Ker Armel. Tegelijkertijd heeft spiermassa de neiging weg te smelten. Het is belangrijker dan ooit om in beweging te blijven door een sport te beoefenen (die je leuk vindt, om consequent te zijn) en door elke dag dertig minuten te wandelen.
Ook maaltijden worden best aangepast. “Let erop dat je genoeg eiwitten per dag eet, (wit vlees, eieren, vis, peulvruchten en één keer per week rood vlees)”, legt Nadine Ker Armel uit. Als je de hoeveelheden beperkt, is er geen sprake van het weglaten van zetmeelhoudende voedingsmiddelen, die energie leveren, of plantaardige vetten, die essentieel zijn voor het metabolisme en de soepelheid van de weefsels. De te vermijden fout: maaltijden overslaan. “Je gewicht neem dan zeker toe omdat je lichaam in een spaarstand is en minder verbrandt. Maar dit is een periode waarin het basismetabolisme al vertraagd is”, vervolgt Nadine Ker Armel.
LICHAAMSBEWEGING, CALCIUM EN VITAMINE D VOOR STERKE BOTTEN
De aanwezigheid van oestrogeen, vóór de menopauze of via HST, werkt beschermend tegen de afbraak van botmassa. De beste natuurlijke oplossing om de botten te versterken is lichaamsbeweging, die niet mag worden verwaarloosd. En om de botsynthese te bevorderen, is contact met de grond nodig. Dat kan door stevig te wandelen, te lopen (als de knieën het toelaten), te tennissen of te dansen.
“Het is ook essentieel om calcium en vitamine D op je bord te krijgen, door het eten en drinken van yoghurt en kazen (niet vetarm), amandelen, calciumrijk water en vette vis”, benadrukt Nadine Ker Armel. Let op: overmatig roken en cafeïne gaan niet goed samen met botontkalking.
GELS VOOR EEN COMFORTABEL INTIEM LEVEN
Irritatie, jeuk, pijn tijdens het vrijen en vaginale droogheid hangen samen met verschillende verschijnselen: een gebrek aan lubricatie, een afname van de huidelasticiteit en een verstoring van het pH-gehalte en van de intieme flora. Deze ongemakken hebben gevolgen voor het genot en het libido, die al worden beïnvloed door de stopzetting van de eierstokfunctie, aangezien de eierstokken een klein deel van de mannelijke hormonen afscheiden die een rol spelen bij het opwekken van lust en verlangen.
Ook hier variëren de verschijnselen sterk van vrouw tot vrouw. “Vrouwen die een actief seksleven hebben, ondervinden deze problemen later, omdat de vagina elastischer blijft”, merkt Dr Anne de Kervasdoué op. Om de hydratatie en de soepelheid op peil te houden, bestaan er specifieke oplossingen, zoals vochtinbrengende intieme gels die dagelijks kunnen worden gebruikt. Als het ongemak hevig is, is de optie van lokale hormonen, aan te brengen in crèmevorm of via capsules, welkom en compenseren ze de afwezigheid van
HST. PILATES EN YOGA VOOR EEN STRAKKER PERINEUM
“Het perineum, dat een spier is, en de slijmvliezen errond zijn gevoelig voor hormonen. Wanneer deze hormonen dalen, neemt het risico op urineproblemen toe”, vat de dokter nog samen. Een gespannen bekkenbodem is ook van belang voor het behoud van een goed libido. Net als andere spieren kan het perineum versterkt worden door bepaalde bewegingsvormen te beoefenen, zoals pilates en yoga, de meest doeltreffende. Voor gerichte toningsessies kunnen accessoires zoals geishaballen worden gebruikt.
REGELMATIGE LICHAAMSBEWEGING EN OMEGA 3 VOOR EEN GOED HUMEUR
Als je last hebt van het premenstrueel syndroom, dat gekenmerkt wordt door prikkelbaarheid en een slecht humeur, is de kans groot dat je tijdens de menopauze te maken krijgt met stemmingsstoornissen en zelfs depressieve gevoelens. Door de daling van het oestrogeengehalte daalt de hoeveelheid aan serotonine, dopamine en noradrenaline. “De enige echte manier om dit te compenseren, afgezien van HST, is sporten, op voorwaarde dat je het dagelijks doet”, merkt dr. Anne de Kervasdoué op.
Wat voeding betreft, focus je op omega 3-vetzuren die te vinden zijn in noten, koolzaadolie en vette vis. “Ze hebben een reële invloed op de regularisatie van het menselijk lichaam en hebben ook een positieve invloed op de slaap”, zegt Nadine Ker Armel.
RUSTGEVENDE SLAAP VOOR EEN GOED EVENWICHT
Moeilijk inslapen en ‘s nachts wakker worden: om je gezondheid optimaal te houden, mag je je er niet bij neerleggen dat je slecht slaapt. Te korte nachten of een verstoord slaapritme zijn een bron van ontstekingen en kunnen zorgen voor een verhoogd risico op cardiovasculaire problemen en geheugen- en concentratiestoornissen. Ze gaan ook vaak gepaard met grotere moeilijkheden om het gewicht onder controle te houden. Wat kan je doen om slaapmiddelen te vermijden? Het is een persoonlijke zoektocht om een ritueel te vinden dat werkt: kruidenthee, capsules of ampullen met bijvoorbeeld passiebloem en valeriaan, CBD-druppels en hartcoherentiesessies.
Melatonine kan ook een effectieve oplossing zijn als je moeite hebt met inslapen. “Let er bij het avondeten op dat je zetmeelrijke voedingsmiddelen niet elimineert. Als je alleen soep of een salade en een zuivelproduct eet, loop je het risico niet goed te slapen omdat je honger hebt”, benadrukt Nadine Ker Armel.
EEN CRÈME MET STIMULERENDE WERKSTOFFEN VOOR EEN AANGENAME, VOLLERE HUID
De daling van de vrouwelijke hormonen versnelt het verouderingsproces. De hoeveelheid talg neemt af en de aanmaak van collageen, elastine en hyaluronzuur vertraagt drastisch. De opperhuid en de lederhuid worden dunner, de huid droogt uit en verliest haar veerkracht en uitstraling. Een verhoogde cortisolspiegel kan de barrièrefunctie van de huid beschadigen, waardoor de huid gaat irriteren, ontsteken of rood worden en je meer puistjes krijgt. Om de huid aangenaam en zacht te houden, moet je op zoek gaan naar dagelijkse huidverzorgingsproducten die hydrateren, voeden en de productie van collageen en hyaluronzuur stimuleren. Het aanbod van aangepaste producten voor vrouwen in de menopauze voldoen aan deze criteria, maar elke crème met een comfortabele textuur en stimulerende actieve bestanddelen (zoals hyaluronzuur, retinol, resveratrol en vitamine C) is geschikt.
SHAMPOOS ZONDER PROTEÏNEN, IJZER EN SULFATEN VOOR DIKKER HAAR
“De daling van de hormonen veroorzaakt een verandering in de pH-waarde van de hoofdhuid en een minder goede stimulering van de haarwortels, die zwakker worden. De levenscyclus van het haar versnelt”, legt Caroline de Blignières, mede-oprichtster van het merk MiYé, uit. Het haar wordt minder lang en valt sneller uit. Bovendien verdwijnt de bescherming van oestrogeen tegen androgene haaruitval (dat gelinkt is aan mannelijke hormonen). Het haar van sommige vrouwen verliest aan dichtheid, anderen behouden hun haarmassa maar het haar is minder volumineus en minder krachtig. Het haar wordt zachter, dunner en droger, omdat er minder talg is.
Er zijn verschillende mogelijkheden om je haar een oppepper te geven. Let ten eerste op de inname van eiwitten en ijzer (die zitten in rood vlees en linzen). “Mijn klanten die vaak vette vis eten die rijk is aan omega 3, zoals sardines, hebben mooier haar,” zegt kapster Delphine Courteille. De haren een oppepper geven, kan met de hulp van evenwichtige aminozuur- en vitaminecomplexen. Shampoos zonder sulfaten (SLS), die het microbioom van de hoofdhuid veranderen, zijn een belangrijk onderdeel van de haarverzorgingroutine. “Onderzoekers zijn steeds meer geïnteresseerd in het verband tussen het microbioom en haaruitval”, zegt Marie Drago, oprichtster van het pro-, pre- en postbiotische cosmeticamerk Gallinée.
Serums die de hoofdhuid in balans brengen en stimuleren zijn ook welkom om het haar sterker te laten groeien. Wat verzorging betreft, is het devies: hydratatie om de hoofdhuid soepel te houden, met producten die hyaluronzuur, aloë vera, keratine, natuurlijke boters en oliën bevatten. Wanneer het haar een onhandelbare zachte textuur aanneemt, biedt Delphine Courteille een “memory blowdry” aan, een diepwerkende keratinebehandeling die de schubben van de vezel voor lange tijd glad maakt en het stylen thuis vergemakkelijkt.
