Volgens Sensoa, het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid, is seksueel grensoverschrijdend gedrag de overkoepelende term voor alle gedrag waarbij iemand ongewild wordt beïnvloed, gemanipuleerd, overgehaald, gechanteerd of gedwongen tot seks. Maar het gaat in de praktijk verder dan dat. Ook een aanraking, een seksuele opmerking of berichtje kunnen ieder op zich grensoverschrijdend zijn. Jij bepaalt immers zelf welk gedrag of welke handeling voor jou grensoverschrijdend en/of ongewenst is. Zowel mannen als vrouwen zijn er slachtoffer van, al blijkt uit cijfers dat vrouwen er vaker mee te kampen hebben.
Over de grens gaan
Bij grensoverschrijdend gedrag gaat het niet alleen over de fysieke en lichamelijke overtredingen zoals iemand een ongewenste slag op de kont geven of expres de doorgang versperren. Maar zijn ook seksuele opmerkingen vaak te verregaand. Seksueel getinte sms’jes, iemand intieme vragen stellen over het privéleven, of azen op een afspraakje met bijbedoelingen kan even goed niet door de beugel van zodra een persoon hier niet met gediend is.
Pexels
Grensoverschrijdend gedrag gebeurt overal
Waar je ook bent, seksueel overschrijdend gedrag kan overal plaatsvinden. Zowel op school, in je sportvereniging, op straat, in een cafeetje, op je werk. Er is geen plaats waar je met 100 procent zekerheid gespaard blijft van fysieke of verbale opmerkingen. Dat wil niet zeggen dat het daarom altijd intentioneel gebeurd. Soms hebben personen geen slechte bedoelingen bij een seksueel getinte grap of een knuffel, maar daarom is het extra belangrijk om oplettend te zijn wie je voor je hebt.
In vele gevallen is er sprake van machtsmisbruik waarbij de onderdanige persoon zich niet durft te verzetten. Daarom is grensoverschrijdend gedrag een thema dat hardnekkig aangekaart moet worden. Ieder persoon heeft zijn eigenwaarde en daar moet wie dan ook rekening met houden. Of er nu sprake is van macht of niet.
Unsplash
Vrouwen zijn grootste slachtoffer
Seksuele intimidatie komt voor in alle lagen en bevolkingsgroepen, en treft zowel vrouwelijke en mannelijke slachtoffers. Al zien we dat de cijfers bij de vrouwen hoger liggen. De laatste grote studie in Vlaanderen dateert uit 2013: Sexpert: Basisgegevens van de survey naar seksuele gezondheid in Vlaanderen. Uit deze studie blijkt dat 16.6% van de ondervraagden seksueel grensoverschrijdend gedrag meemaakte voor 18 jaar (1 op 5 meisjes tegenover 1 op 10 jongens). 8.1% van de bevraagden maakte het mee op volwassen leeftijd (13,8% van de vrouwen tegenover 2,4% van de mannen).
Recenter vond er nog een studie plaats over grensoverschrijdend gedrag specifiek in de cultuur- en mediasector. Toen gaven 1 op de 4 vrouwen aan dat ze al eerder in aanraking kwamen met ongewenst gedrag. In de mediasector ging het over 1 op de 5 vrouwen, wat in vergelijking met de mannen 1 op de 10 was.
Als je iets dieper ingaat op ongewenst gedrag op de werkvloer, dan zien we grote verschillen naargelang de sector waarin vrouwen werken. De gezondheidszorg doet het hier het minst goed, opgevolgd door de bouw en de retail. Maar liefst 9,5 procent van de vrouwen gaf aan dat ze op haar werk in aanraking kwam met ongewenst gedrag.
“Vrouwen lokken het zelf uit”
Hoe komt het dat ongewenst gedrag zich blijft voordoen en dat vrouwen hier vaker slachtoffer van zijn? Een mogelijke reden is genderstereotyperingen. Ja, hier zijn ze weer. Maar jammer genoeg liggen ze vaak aan de basis van ongewenst gedrag. En ook het seksisme draagt hier zijn steentje aan bij. Het idee dat mannen actief zijn en vrouwen passief: dat is letterlijk bevestigen dat de vrouw dit maar moet ondergaan aangezien dit deel is van haar identiteit. Er wordt ook niet voor niets vaak gezegd dat ‘mannen nu eenmaal mannen zijn, en dat ze daar toch niets aan kunnen doen’.
Pexels
De manier waarop vrouwen zich kleden, wordt ook vaak gestigmatiseerd als “ze hebben het zelf gezocht, heb je haar zien lopen?”. Onder andere de #MeToo-beweging kwam hier al eerder voor in opstand en werd hier dan ook gretig gesteund. Zo ijverde Celia Groothedde, Vlaams Parlementslid van Groen, in de aanloop van Vrouwendag onlangs voor een deontologische code in de media van zodra er sprake is van seksueel gedrag.
Ook vrouwen zijn schuldig
Wel is het belangrijk dat we niet iedereen over dezelfde kam scheren. Zo is de mannelijke dader één van de zovele genderstereotyperingen die enkel de man in een slecht daglicht plaatst. Terwijl toch 6% van de jongens en 2% van de mannen ermee te maken krijgt, en dat zijn enkel de officiële cijfers. Het taboe van seksueel grensoverschrijdend gedrag bij mannen is immers nog groter dan bij vrouwen, waardoor we kunnen spreken van een serieuze onderrapportering.
Wat na grensoverschrijdend gedrag?
Seksueel ongewenst gedrag veroorzaakt blijvende gevolgen bij slachtoffers. Zo hebben zij vaak last van een laag zelfvertrouwen, gebrek aan zelfrespect, psychische problemen, relatieproblemen of problemen met seks. Om grensoverschrijdend gedrag te doen stoppen, is het belangrijk hierover te praten. 90% van het seksueel grensoverschrijdend gedrag komt immers nooit uit omdat slachtoffers zich schamen, denken dat ze er alleen voor staan, niet geloofd worden, bedreigd worden…
Er zijn verschillende organisaties waarbij je terecht kan met vragen of een melding zoals de politie, het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen en het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk in je buurt.
Lees meer Marie Claire op: Van #MeToo naar #HerToo? Asia Argento nu zelf aangeklaagd voor seksueel wangedrag; Een op de drie vrouwen mijdt openbaar vervoer uit angst voor ‘ongewenst gedrag’; #Kijknietweg van grensoverschrijdend gedrag in de cultuur- en sportsector
