Naast het dodelijk virus dat de wereld in rep en roer bracht, kende 2020 nog een gevaarlijke tendens en wel die van het partnergeweld. Door de verplichte lockdown zaten gezinnen vaker thuis waardoor partnergeweld zich makkelijker kon ontwikkelen. Nu, jaren later, lijkt de aandacht voor het onderwerp wat te zijn gaan liggen. Toch is dat geen reden om te stellen dat het ook daadwerkelijk beter gaat.
Wat zeggen de cijfers?
“In 2020 steeg het totaal aantal slachtoffers van huiselijk geweld met 85% ten opzichte van het jaar ervoor. Dat is dus immens veel”, stelt Kasia Uzieblo. “We zien bovendien dat de meeste oproepen gaan over kindermishandeling, dat blijft de grootste groep.” Volgens Kasia is de groep die belt om partnergeweld te melden de tweede grootste.
“In 2020 werden er via de hulplijn 2110 slachtoffers van partnergeweld gemeld, in 2023 waren dat er nog 1784”, stelt Kasia. Hoewel het er dus minder zijn, blijven het er veel. Kasia nuanceert: “Als we naar internationale cijfers kijken, is er geen reden om aan te nemen dat partnergeweld ook echt gedaald is. Dat dalende cijfer is dus eerder iets waar we ons zorgen over moeten maken. Dit zou namelijk kunnen betekenen dat slachtoffers de weg naar 1712 minder makkelijk vinden.”
Het belang van de media
Eén van de oplossingen om mensen bewust te maken van het bestaan van de lijn is volgens Kasia de media: “We merken dat we meer oproepen krijgen naarmate het onderwerp vaker in de media verschijnt. We hebben de laatste tijd de zaak Sven Pichal en het programma ‘Godvergeten’ gehad in verband met misbruik, waardoor we een stijging in het aantal oproepen merkten.” Volgens Kasia kan de nieuwe film ‘It Ends With Us’ die over partnergeweld gaat hier ook een grote rol in spelen. Toch vindt ze het dan belangrijk dat er genoeg aandacht is voor het echte thema van de film: “Er gaat veel aandacht naar randfactoren en het showgedeelte eromheen, dat is spijtig.”
Hoe ontstaat partnergeweld?
Partnergeweld kan volgens Kasia Uzieblo verschillende oorzaken hebben. Ze legt uit dat het vaak gaat om een kluwen van verschillende factoren: “Er zijn een heleboel dingen die gewelddadig gedrag kunnen veroorzaken of faciliteren. Enkele voorbeelden hiervan zijn stress, niet kunnen omgaan met de eigen emoties, maar ook de eigen opvoeding. Een van de allergrootste risicofactoren is alcohol of middelengebruik.” Daarnaast kan ook de verhouding slachtoffer-dader fel verschillen. “Er wordt vaak uitgegaan van een mannelijke dader en vrouwelijk slachtoffer, maar omgekeerd kan zeker ook. Het kan zelfs om wederkerig geweld gaan”, weet Kasia.
Het geweld zelf kan dan ook nog eens verschillende vormen aannemen. Zo is er het fysieke geweld dat vechten zoals slaan en schoppen omvat. Volgens Kasia krijgen echter nog meer mensen te maken met emotioneel geweld zoals pesten, kleineren en het gevoel geven dat het slachtoffer niets waard is. Daarnaast bestaat er ook seksueel geweld. Kasia stelt dat deze vorm van geweld nog in de taboesfeer zit omdat sommige mensen niet inzien dat je je partner ook kan verkrachten. Als er geslachtsgemeenschap plaatsvindt terwijl één van de partijen daar niet mee instemt, is er sprake van verkrachting, ook al hebben de partijen een relatie. Tot slot heeft Kasia het nog over één andere vorm van geweld, met name financieel geweld. Hier gaat het over een partner die je verbiedt om te gaan werken, een eigen bankkaart te hebben enzovoort.
Wat kan je zelf doen?
Vaak is het moeilijk om vermoedens van partnergeweld in je omgeving ook daadwerkelijk te bevestigen. Bij fysiek geweld kunnen er duidelijke aanwijzingen te zien zijn zoals blauwe plekken en wonden, maar als het om emotioneel geweld gaat, wordt het een stuk onduidelijker. Toch zijn er een paar factoren die zouden kunnen wijzen op partnergeweld volgens Kasia: “Een plotse gedragsverandering zou een aanwijzing kunnen zijn. We zien vaak dat slachtoffers zichzelf isoleren omdat dat moet van hun partner of omdat ze zich schamen. Als iemand opeens niet meer buitenkomt of geen beslissingen meer kan maken zonder het aan de partner te vragen kan dit wijzen op partnergeweld. Toch zijn deze aanwijzingen geen garantie. Om uiteindelijk echt te weten of er meer aan de hand is, blijft het belangrijk om met het vermoedelijke slachtoffer te praten.”
“Mensen willen zich niet moeien met anderen hun leven en durven er dus ook niet meteen naar te vragen”, merkt Kasia op. “Als je het moeilijk vindt om erover te beginnen, probeer dan alleszins om open en betrokken te zijn. Het is vooral belangrijk om te luisteren zonder oordeel. We horen dat slachtoffers het er heel moeilijk mee hebben als mensen hun veroordelen en zeggen wat ze moeten doen. Dat doe je dus beter niet. Het is wel een goed idee om hen bewust te maken van het bestaan van de hulplijn en andere instanties zoals de dienst slachtofferhulp van het CAW waar ze terechtkunnen. Tot slot is het vooral belangrijk om er gewoon voor hen te zijn”, adviseert Kasia.
Heb je zelf te maken met partnergeweld of maak je je over iemand zorgen, dan kan je terecht op de hulplijn 1712, een professionele hulplijn voor vragen over geweld, misbruik en kindermishandeling. Heb je onmiddellijk hulp nodig bel dan het noodnummer 101.
